DEN HAAG – Uitgedeelde subsidies voor het verbranden van houtige biomassa worden niet stopgezet. Minister Eric Wiebes (Klimaat) heeft donderdag laten weten dat het ‘juridisch niet mogelijk’ is.
Minister Wiebes Ⓒ ANP/ HH
De VVD-bewindsman stelt verder dat het intrekken van de omstreden subsidies ‘afbreuk doet aan de investeringszekerheid’. Voor het einde van het jaar wil de minister wel met een afbouwplan komen voor het gebruik van houtige biomassa in Nederland.
Meerdere politieke partijen willen dat het kabinet snel een einde maakt aan de omstreden houtverbranding. Donderdag spreekt de Tweede Kamer over de begroting van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Meerdere parlementariërs hebben aandacht gevraagd voor de brandbrief van ruim 70 bezorgde bewonersorganisaties, wetenschappers en binnen- en buitenlandse ngo’s. Ze roepen minister Wiebes (Klimaat) en staatssecretaris Van Veldhoven (Milieu) op expliciet de stopzetting van subsidies voor het verbranden van houtige biomassa voor energie af te kondigen. Het kabinet draalt te lang met een besluit, waarschuwen zij in een brandbrief.
„Het maatschappelijk draagvlak is heel broos”, erkent Wiebes tijdens het debat. Hij waarschuwt dat het zomaar afschrijven van biomassa zorgt voor andere problemen. De minister stelt bijvoorbeeld dat er wel een alternatief moet worden gevonden, dat iedereen lagere kosten wil en er tegelijkertijd een politieke meerderheid is voor meer ambitie om klimaatdoelen te halen. „Alle specialisten zeggen dat dit tijdelijk nodig is. We hebben geen alternatieven.”
Zelfs Marianne Minnesma trok onlangs openlijk haar handen af van het gebruik van biomassa. Had ze eerst met Urgenda nog zo gevochten om de overheid te dwingen meer aan hernieuwbare energie te doen, nu kwam ze tot de conclusie dat Nederlands’ belangrijkste troef – houtige biomassa – eigenlijk alleen maar slecht is voor het klimaat, biodiversiteit en luchtkwaliteit.
Het SER- advies, waarvan dinsdag een concept uitlekte, volgt op het felle maatschappelijke debat tussen voor- en tegenstanders van gesubsidieerde biomassacentrales. Hoewel de SER geen onmiddellijk einde eist van de subsidies, noch een bouwstop voor nieuwe centrales, lijken luidruchtige tegenstanders als Comité Schone Lucht en de MOB van Johan Vollenbroek toch voor een groot deel gelijk te hebben gekregen. Ook voor de SER is biomassa immers ‘over en sluiten’.
Dat was tien jaar geleden nog zo anders. Om het aandeel hernieuwbare energie te stimuleren, besloot het kabinet in het Energieakkoord om ook het verbranden van houtpellets als klimaatvriendelijk aan te merken. Subsidies hielpen biomassa uitgroeien tot grootste leverancier van ‘hernieuwbare’ energie van Nederland. Zelfs groter dan wind- en zonne-energie.
Tot critici – van wetenschappers tot activistische ngo’s – de luchtbel doorprikten dat het verbranden van biomassa goed zou zijn voor het klimaat. Daarna volgden al snel andere argumenten tegen het kappen van bossen voor stroom en warmte. Zo wordt de kaalkap in de Verenigde Staten en Estland als een ramp gezien voor de biodiversiteit en een aanslag op onze luchtkwaliteit. Bovendien: zelfs aardgas levert minder CO2-uitstoot op dan het verbranden van biomassa.
Het advies van de commissie, onder leiding van VVD-coryfee Ed Nijpels, gaat ook in op de houtstook door burgers in open haarden en kachels. „Verbranding met een te lage milieuprestatie moet worden ontmoedigd”, stelt het advies. De SER verzoekt de regering het gedrag van de burger ’te beïnvloeden’ om geen vuurtje meer te stoken bij ongunstig weer. Lees: als er kans is op smog door de rooklucht.
’Stuurloze intentieverklaring’
Toch is niet iedereen is blij met de SER. Comité Schone Lucht zag liever een direct moratorium op houtige biomassasubsidies. „Dit advies is een stuurloze intentieverklaring en dus een vrijbrief aan de politiek”, vreest Fenna Swart. „Er wordt geen deadline gevraagd voor het stoppen met subsidies. Er hoeft van de SER geen onmiddellijk moratorium op nieuwe centrales. Op deze manier kunnen het kabinet en grote energiebedrijven gewoon door op de ingeslagen weg.”
“Er wordt geen deadline gevraagd voor het stoppen met subsidies”
Johan Vollenbroek van de milieuorganisatie MOB is iets optimistischer. Maar de SER zou nog strenger mogen zijn wat betreft luchtkwaliteit. „Ze erkent weliswaar dat de luchtkwaliteit moet worden verbeterd en emissies verlaagd, maar ze eist niet het gebruik van best beschikbare technieken, zoals een doekenfilter”, zegt Vollenbroek.
Massaal bomen kappen om biomassa van te maken en op te stoken is bij lange na niet zo’n duurzame energiebron als wordt beweerd. Dat roepen sceptici al jaren, schrijft Erdal Balci in zijn column, maar beleidsmakers kunnen niet meer terug.
‘Leef boven je stand, bouw schulden op, vergok je maandsalaris in een paar uur aan de pokertafel, maar maak nooit de fout om een verkeerde investering te doen.’ Iedere keer dat ik een krantenstuk of een televisie-item over de biomassakwestie van Nederland tegenkom, denk ik aan die woorden van ome Kayidi. Die had al zijn zuur verdiende geld in Duitsland in grond, stal en vee in het armste deel van moederland Turkije gestoken, was vrij snel een paar illusies armer geworden maar kon niet anders dan tot het bittere einde doorgaan. Een soort lot wacht ook Nederland met de ‘biomassarevolutie’.
Ome Kayidi’s lot is die van vele personen, bedrijven en landen. Een slechte investering is erger dan alle andere fouten, want de middelen die je in alle optimisme in het geflopte project hebt stopt, is meestal van te grote omvang om er een streep door te halen, om vervolgens gewoon door te gaan. Je kunt niet anders dan vele jaren voort dobberen op onrustige wateren waar je met open ogen in bent gevaren. Bovendien is een slechte investering het ergste wat er bestaat omdat die de goede investeringen een kopje kleiner heeft gemaakt. Na een slechte investering zit je geld in rotzooi. Je kunt het niet terugkrijgen, je vergooit je eigen leven en de levens van je kinderen om de schade beperkt te houden en kijkt terug op een leven van duurzame ellende.
De bijstook van houtpellets in energiecentrales veroorzaakt meer CO2-uitstoot dan kolenverbranding.
Dat is wat ome Kayidi allemaal aan den lijve ondervond. De dure koeien uit Europa bleken niet bestand tegen de kou van de Kaukasus, ze gingen een voor een dood, geen hond die interesse had in zijn ultramoderne stal, want we zaten in een tijd waarin iedereen maakte dat die vertrok naar de stad. Ome Kayidi en zijn vrouw en kinderen kwamen uiteindelijk ook naar de grote stad, maar wel in een toestand van absolute armoede.
De arme man had zichzelf en zijn familie getroffen met de fout van zijn leven. Daarentegen, de beleidsmakers die een paar jaar geleden in het stoken van biomassa duurzaam klimaatbeleid en de inperking van de CO2-uitstoot zagen, hebben een heel land getroffen met hun grenzeloze naïviteit. Ze zijn verantwoordelijk voor de vieze lucht in ons land en hebben tevens door hun handtekening te zetten onder dit project het decreet gegeven voor de vernietiging van hele bossen in Amerika en Oost- Europa.
Dezer dagen komen wetenschappers met onderzoeksresultaten die biomassa-sceptici al jaren van de daken schreeuwden. De bevindingen liegen er niet om: de bijstook van houtpellets in energiecentrales veroorzaakt meer CO2-uitstoot dan kolenverbranding. Een zeer verontrustende situatie als het gaat om de volksgezondheid. Niet alleen bij Nederlanders, maar ook bij gemeenschappen waar Nederland het hout vandaan haalt. Om de klimaatdoelen te halen (het CO2 wordt op het conto geschreven van de landen waar het hout is gekapt en niet waar het in brand is gestoken) worden hele bossen omgekapt en zo de natuur in die gebieden vernietigd.
We wilden de natuur redden en lieten daarom hele bossen omkappen.
Wie op zoek is naar een interessante openingszin voor een roman, wordt op zijn wenken bediend door deze Nederlandse praktijk: ‘We wilden de natuur redden en lieten daarom hele bossen omkappen.’
Onder normale omstandigheden zou je terug kunnen komen op je fout, een welgemeend ‘sorry’ zeggen tegen flora en fauna die je vernietigd hebt en je verontschuldigingen aanbieden bij de longpatiënten in de polder, een gebaar van spijt naar de met extra veel CO2 opgezadelde lucht kunnen maken en met pijn in het hart verder kunnen gaan. Maar vanwege de rigoureuze beleidsverandering, de grote investeringen en de bindende contracten kan Nederland dat niet. Zoals ome Kayidi een jaar of twintig voort ploeterde om uiteindelijk opgebrand en in armoede te doen wat de rest ook deed, zo zal Nederland als een krankzinnige tot het bittere einde gaan om te redden wat er te redden valt. Want, het gaat om immense bedragen en wie heeft de ballen om tegen het volk te zeggen dat al dat geld foetsie is?
De subsidie die vrijgemaakt is voor het vervuilende, bosvernietigende, ziektes veroorzakende, klimaatvijandige biomassaverbrandingsproject bedraagt 11,4 miljard euro. 11 trucks vol met bankbiljetten. Wat voor bedrag met deze gekte precies gemoeid is, weten we niet. Onderzoeksprogramma Zemblaopenbaarde wel dat in 2017 alleen al de kolencentrales 3,6 miljard subsidie hebben ontvangen voor de bijstook van biomassa. Er zijn dus vele miljarden gemoeid in deze zaak. Geld waarmee alternatieven voor duurzame energie bedacht, gefinancierd en uitgevoerd konden worden. Geld om het onderwijs uit de crisis te halen. Geld om armoede te bestrijden. Allemaal in rook opgegaan, samen met de schitterende Amerikaanse en Oost-Europese bomen.
