DEN HAAG – Uitgedeelde subsidies voor het verbranden van houtige biomassa worden niet stopgezet. Minister Eric Wiebes (Klimaat) heeft donderdag laten weten dat het ‘juridisch niet mogelijk’ is.
Minister Wiebes Ⓒ ANP/ HH
De VVD-bewindsman stelt verder dat het intrekken van de omstreden subsidies ‘afbreuk doet aan de investeringszekerheid’. Voor het einde van het jaar wil de minister wel met een afbouwplan komen voor het gebruik van houtige biomassa in Nederland.
Meerdere politieke partijen willen dat het kabinet snel een einde maakt aan de omstreden houtverbranding. Donderdag spreekt de Tweede Kamer over de begroting van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Meerdere parlementariërs hebben aandacht gevraagd voor de brandbrief van ruim 70 bezorgde bewonersorganisaties, wetenschappers en binnen- en buitenlandse ngo’s. Ze roepen minister Wiebes (Klimaat) en staatssecretaris Van Veldhoven (Milieu) op expliciet de stopzetting van subsidies voor het verbranden van houtige biomassa voor energie af te kondigen. Het kabinet draalt te lang met een besluit, waarschuwen zij in een brandbrief.
„Het maatschappelijk draagvlak is heel broos”, erkent Wiebes tijdens het debat. Hij waarschuwt dat het zomaar afschrijven van biomassa zorgt voor andere problemen. De minister stelt bijvoorbeeld dat er wel een alternatief moet worden gevonden, dat iedereen lagere kosten wil en er tegelijkertijd een politieke meerderheid is voor meer ambitie om klimaatdoelen te halen. „Alle specialisten zeggen dat dit tijdelijk nodig is. We hebben geen alternatieven.”
WENEN – Het dossier biomassa geeft minister Wiebes (Klimaat) eindelijk de kans zich te ontpoppen tot een echte ’klimaatvoorloper’. Dat stellen internationale natuur- en milieuorganisaties. De politieke situatie waarin de minister hom of kuit moet geven, heeft ervoor gezorgd dat de VVD-er in de schijnwerpers staat tot ver buiten onze landsgrenzen.
Minister Wiebes (Klimaat) weet de ogen op zicht gericht in het biomassadossier. Ⓒ ANP/HH
Natuur- en milieubeschermers in het buitenland volgen met argusogen of de bewindsman de gelegenheid aangrijpt. ,,Heeft hij de moed om als eerste Europese bewindsman houtige biomassa officieel te ontdoen van het foute etiket ‘duurzaam en klimaatneutraal’ en de subsidies op houtstook te stoppen en terug te draaien?”, formuleert de Australische leider van klimaatcampagnes Luke Chamberlain vanuit Wenen.
Chamberlain is hoopvol. Wiebes zou met zo’n besluit weliswaar lijnrecht ingaan tegen de Brusselse richtlijn die houtverbranding aanmerkt als emissievrij. Ook strijkt de minister ermee tegen de haren in van energiebedrijven die nu miljardensubsidies opstrijken. Maar, argumenteert de lobbyist, Wiebes zou juist de eerste Europese minister worden die de wereld toont dat bossenverbranding géén klimaatoplossing is.
,,Nergens anders is het debat over houtige biomassa voor energie zo ver gevorderd als in Nederland”, zegt Chamberlain, beleidsdirecteur van de ngo Partnership for Policy Integrity. ,,Er is grote maatschappelijke discussie en jullie belangrijkste adviesorgaan adviseert een radicale koerswijziging: beëindig de subsidies voor houtverbranding. Dat is geweldig. We zien dat Wiebes besluiteloos nu lijkt, maar hij moet gewoon ruggengraat tonen.”
Deze week begrotingsbehandeling
Veertien internationale organisaties schaarden zich deze week achter een brandbrief die de klimaatminister oproept snel een einde af te kondigen op subsidies voor houtverbranding. Deze week behandelt de Tweede Kamer de begroting van zijn ministerie Economische Zaken & Klimaat. Als er geen besluit valt, organiseert het rijk eind dit jaar gewoon een nieuwe uitdeelronde van stooksubsidies voor biomassacentrales.
Organisaties als Biofuelwatch, Dogwood Alliance en Estonian Forest Aid hopen op een domino-effect als het kabinet het SER-advies opvolgt. Chamberlain: ,,Als Nederland om gaat, groeit de kans dat meer Europese lidstaten op hun schreden terugkeren. Landen in de rest van de wereld kijken per definitie welke koers Europa volgt op klimaatgebied. Wiebes staat op een keerpunt van het internationale klimaatbeleid.”
’Import door Nederland groeit snelst’
Er is nog een reden voor de internationale aandacht, vertelt Almuth Ernsting van Biofuelwatch. ,,Van alle importeurs van biomassa in Europa, waarbij alleen Denemarken en Groot-Brittannië groter zijn, neemt de import door Nederland het snelste toe. Ook voor de komende jaren lijkt die import snel door te stijgen.”
Ze wijst er bovendien op dat de Europese richtlijn die biomassa klimaatneutraal noemt, niet verplicht tot het uitdelen van subsidies. Ernsting: ,,Het zou een zeer positief signaal zijn als de Nederlandse minister het stimuleren van houtstook met belastinggeld stopt. De hele wereld kijkt naar Wiebes.”
Niet alleen milieubeschermers houden de ogen gericht op het Binnenhof, ook buitenlandse producenten van houtpellets. Zo is het Baltische bedrijf Graanul Invest niet te spreken over de brandbrief die Wiebes deze week ontving. ,,De schrijvers suggereren onterecht dat er op grote schaal corruptie zou plaatsvinden in de energiesector”, schrijft directeur en grootaandeelhouder Raul Kirjanen aan deze krant.
’Houtpellets milieuvriendelijke brandstof’
Haagse opstooksubsidies hebben geleid tot aanzienlijke Nederlandse aankopen bij Granuul Invest, dat met elf fabrieken de grootste houtpelletproducent is in de Baltische staten. Kirjanen benadrukt dat aan al onze vereisten en certificaten wordt voldaan. ,,Houtpellets zijn een milieuvriendelijke biobrandstof”, concludeert de bosbouwmagnaat.
Natuur- en milieuorganisaties zijn het met hem oneens. Chamberlain: ,,Bossen verbranden voor energie is slecht voor de biodiversiteit. En het is slecht voor het klimaat, omdat je extra broeikasgas de atmosfeer in pompt. Terwijl iedereen begrijpt dat we juist zoveel mogelijk CO2 in bossen moeten vastleggen. Daarnaast schaadt het de luchtkwaliteit. Dagelijks sterven er ruim duizend Europeanen door vervuilde lucht. Met Covid-19 wordt dat alleen maar erger. We kunnen ons klimaatprobleem niet oplossen door alsmaar meer bossen af te fakkelen.”
AMSTERDAM – Ruim zeventig bezorgde bewonersorganisaties, wetenschappers en binnen- en buitenlandse ngo’s roepen minister Wiebes (Klimaat) en staatssecretaris Van Veldhoven (Milieu) op expliciet de stopzetting af te kondigen van subsidies voor het verbranden van houtige biomassa voor energie. Het kabinet draalt te lang met een besluit, waarschuwen zij in een brandbrief.
De briefschrijvers willen dat Wiebes nou eindelijk de knoop doorhakt. Ⓒ JOS SCHUURMAN
„Minister Wiebes blijft om de hete brij heen draaien, maar het is tijd voor een daadkrachtig signaal”, zegt Maarten Visschers van Leefmilieu, één van de drie initiatiefnemers van de protestactie. Johan Vollenbroek (MOB) en Fenna Swart (Comité Schone Lucht) zijn de andere twee. De brandbrief belandt in Den Haag vlak voor het debat over de begroting van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
„Het parlement staat op het punt opnieuw groen licht te geven voor een smak geld aan subsidies voor het verbranden van omgekapte bossen alsof het om ’duurzame energie’ gaat”, stelt Visschers. „Maar het is de verwoesting van biodiversiteit en ecosystemen en de aantasting van onze luchtkwaliteit, die wordt aangejaagd met deze SDE-subsidies. Dat is onacceptabel.”
Zelfbedrog
Al het voorwerk is gedaan. Wetenschappers benadrukken dat het opstoken van bossen als klimaatbeleid feitelijk zelfbedrog is: houtverbranding veroorzaakt twee keer zoveel CO2-uitstoot als gas en zelfs meer dan kolen. De Sociaal Economische Raad adviseerde daarom een koerswijziging: bouw biomassa-subsidies af en stel bedrijven, die reeds subsidies kregen toegezegd, schadeloos.
Toch schuift Wiebes de hete aardappel voor zich uit. Nu wil hij weer wachten op een onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving naar hoe een afbouw eruit moet zien. Visschers: „Maar het PBL heeft al getoond dat zij zelf voorstander is van biomassa. Ze erkent zelfs de misstanden niet in de kaalkap in de Baltische bossen. Dit duurt te lang.”
Vierendertig bewonersgroepen steunen de brandbrief omdat zij vrezen dat lokale plannen door zullen gaan zolang de Haagse weifel voortduurt. In Amersfoort Schothorst wil de gemeente een hele wijk van het gas halen en aansluiten op biomassa voor stadsverwarming. Uit een enquête blijkt echter dat tachtig procent van de bewoners het niet zien zitten.
Alternatieven
„We gaan hier toch geen tientallen miljoenen euro’s belastinggeld uitgeven om bossen te verbranden?”, zegt voorzitter Christian van Barneveld van de stichting Groen in Amersfoort. „Straks is dat geld op, de bomen weg en we zijn geen stap verder richting een klimaatoplossing. Bovendien leggen biomassacentrales een ongezonde fijnstofdeken over ons land. Laat het kabinet dit geld steken in isolatie en echte duurzame alternatieven.”
Ook jongeren willen dat Wiebes kleur bekent. De Nederlandse tak van Friday’s for Future, geïnspireerd op klimaatspijbelaar Greta Thunberg, schaart zich achter de oproep in de brandbrief. „In theorie is biomassa misschien hernieuwbaar, maar het duurt wel honderd jaar voor het bos is teruggegroeid. Nederland moet hiermee kappen”, zegt Sytze Fortuin.
Voor bijstook in kolencentrales is 3,5 miljard euro bestemd. Voor honderden kleinere initiatieven ligt 5,2 miljard klaar. Eind dit jaar staat een nieuwe verdeelronde op stapel. De briefschrijvers willen dat die subsidieverstrekking wordt stopgezet en energiebedrijven worden gecompenseerd.
Reactie Wiebes
Minister Wiebes (Klimaat) laat in reactie op de kritiek weten dat het kabinet eind dit jaar een knoop doorhakt. „Het kabinet wil houtige biomassa voor lage temperatuurwarmte zo snel als dat haalbaar en betaalbaar mogelijk is uitfaseren”, reageert de VVD-bewindsman. „Voor de productie van elektriciteit worden al geen subsidies meer afgegeven. En voor de productie van warmte uit houtige biomassa gaat dat ook gebeuren. Eind dit jaar bepaalt het kabinet wanneer dat gaat gebeuren op basis van het advies van het PBL.”
Volgens Rudy Rabbinge, emeritis hoogleraar agronomie en oud-senator voor de PvdA, heeft de houding van Wiebes niets te maken met een zorgvuldige overheid. „Ik weet zeker dat de minister dit expres rekt. Hij tilt het ’t liefst over de verkiezingen heen, zodat hij niks hoeft te besluiten. Maar het stoppen met deze subsidies raakt de leefomgeving van heel veel Nederlanders veel directer dan het sluiten van een enkele verre kolencentrale.”
Eric Wiebes blijft biomassa als energiebron nog steeds verdedigen, ondanks ‘zorgen’
Er wordt weer flink gepolderd in politiek Den Haag.
Gisteravond vond in de Tweede Kamer een begrotingsdebat plaats. Het ging
daarbij over biomassa als energiebron, waar veel ‘zorgen’ over zijn. Ondanks
die zorgen is Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en
Klimaat, van mening dat deze energiebron nog steeds te verdedigen valt.
Biomassacentrales zijn volgens het kabinet van levensbelang om
de gestelde klimaatdoelen te halen. Het gaat dus over klimaat en dan weet u:
hier wordt grof geld over de balk gesmeten. Zo stelt het kabinet 11,4 miljard
euro beschikbaar aan subsidies om dit te financieren. Kortom: een duur grapje.
Maar of die centrales nou allemaal zo duurzaam zijn valt te betwijfelen, zo vinden de kornuiten van D66.
“Die centrales stoten CO2, stikstof en fijnstof uit. Dus
met die duurzaamheid valt het wel mee, vindt D66. De partij vraagt Wiebes om
strenger te controleren bij het uitdelen van subsidies en strengere milieueisen
te stellen.”
En dat is nog niet alles. In
oktober was er een groep EASAC-wetenschappers die ons even kwamen
vertellen dat de subsidies weggegooid geld zouden zijn. Er werd zelfs gesproken over een ‘waanidee’.
“Biomassa is een heel slechte energiebron. Verbranding van
hout levert weinig energie op, waardoor er netto meer CO2 uit de schoorsteen
komt dan bij kolen en gas. Door een Europese afspraak hoeven we die uitstoot
alleen niet in onze klimaatboekhouding op te nemen’’, zegt hoogleraar Louise
Vet, die namens de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen in de
milieugroep van EASAC zit.”
Ondanks de zorgen van verschillende partijen en de vernietigende kritiek van wetenschappers, vindt Wiebes deze ‘energiebron’ dus nog steeds te verdedigen. “De zorgen zijn geen onzin. Maar het concept vind ik uiterst verdedigbaar”, zo liet de VVD-bewindsman eventjes weten. Fijn hé, zo’n minister.
