Uit: FD, 3 juli 2020.
In het kort
Bedrijven actief in de bouw van biomassacentrales zien hun omzet teruglopen.
Projecten gaan niet door of hebben flinke vertraging.
De sector wijst naar de politiek, die eerder biomassa zag als essentieel voor de energietransitie, maar nu negatief is over de energiebron.
Een belangrijke subsidieregeling voor biomassa dreigt snel te worden afgebouwd.
Biomassabedrijven zien plannen voor nieuwe centrales massaal stranden of vertragen nu het politieke draagvlak onder deze energiebron wegvalt. Volgens de branche gaat vanwege de grote onzekerheid in de markt naar schatting 75% van de geplande projecten niet door. Sinds 2018 is er minstens €2,6 mrd subsidie toegezegd voor biomassa. Het grootste gedeelte van deze installaties moet nog gebouwd worden, maar dreigt er nu niet te komen.
Dat zegt Eppo Bolhuis, kenner van de biomassasector en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Bioketel Leveranciers (NBKL). Verschillende bedrijven actief in de bouw van installaties bevestigen tegenover het FD het sombere beeld dat de sector wacht nu de vier regeringspartijen zich tegen het gebruik van biomassa voor de productie van stroom en warmte hebben gekeerd.
Een claim richting de overheid is niet uitgesloten, zegt Bolhuis. ‘Laat de politiek ondernemers dan maar compenseren om zich weer op aardgas te richten.’ Hij spreekt van een doodsteek voor het Klimaatakkoord en de energietransitie. ‘Het is een staaltje onbehoorlijk bestuur. Ik schat dat 25% van de goedgekeurde subsidiebeschikkingen nog maar zal doorgaan. De rest valt af of wordt op de lange baan geschoven.’
Voorbereidende kosten
De subsidieregeling waar bedrijven die energie-installaties bouwen aanspraak op kunnen maken, heet Stimuleringsregeling Duurzame Energie, in de sector bekend als SDE+. Het is de belangrijkste graadmeter voor de hoeveelheid hernieuwbare-energieprojecten die op de planning staan.
Van 2018 tot begin 2020 kregen 164 bedrijven een subsidie voor de bouw van een biomassacentrale met een budgetclaim van €2,6 mrd. Het is deze groep waar waarschijnlijk veel projecten niet zullen doorgaan. Hoe groot de schade is, is moeilijk te zeggen. Gemiddeld ligt het investeringsbedrag in een nieuwe middelgrote centrale op €10 mln, maar zolang er nog geen schop in de grond is maken bedrijven vooral voorbereidende kosten.
Afbouwpad
In juni 2018, toen de overheid en tal van belanghebbenden het Klimaatakkoord presenteerden, begon het hoofdstuk biomassa met de volgende boodschap: ‘Het kabinet is ervan overtuigd dat de inzet van biomassa nu en richting 2030 en 2050 noodzakelijk is voor de verduurzaming van onze economie en het realiseren van de klimaatopgave.’
Inmiddels waait er een heel andere wind in politiek Den Haag. De gedachte dat biomassa te veel CO₂ uitstoot vergeleken met andere duurzame energiebronnen heeft postgevat, ook bij de coalitiepartijen. D66, ChristenUnie, VVD en CDA dienden deze week in de Tweede Kamer een motie in om nieuwe biomassasubsidies af te bouwen.
Ook in een uitgelekt conceptadvies van de Sociaal-Economische Raad (SER) staat dat biomassa voor energie-opwekking ‘niet past in de fase waarin de energietransitie nu is aanbeland’. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (VVD) heeft toegezegd dat er een ‘afbouwpad’ komt voor nieuwe subsidies, maar hoe rap dat pad naar beneden loopt is de vraag.
Kopschuw voor biomassa
Voor de sector maakt dat niet meer zoveel uit, daar heeft de negatieve sfeer over biomassa al zijn effect. Jaap Koppejan, technisch directeur bij Bio Forte, bouwer van een middelgrote installatie in Zaanstad: ‘Deze discussie gaat de verkeerde kant op. Het sluit de deuren voor nieuwe initiatieven. Wij zijn nu nog druk in Zaanstad met onze centrale, maar ik zie het om me heen gebeuren bij collega-bedrijven.’ Een ander voorbeeld is Vattenfall. Het energieconcern maakte vorige week bekend dat het, tot de politiek zich weer achter biomassa schaart, de plannen stillegt voor de bouw van de grootse biomassacentrale van het land.
Ook kleinere bedrijven zien hun omzet slinken. Ben Reuvekamp is eigenaar van Heatplus en levert bioketels aan de tuinbouw, woningcomplexen en sauna’s. Hij ziet potentiële klanten vertrekken. ‘Mensen worden kopschuw voor biomassa.’ Reuvekamp is boos over de gedraaide positie van de regeringspartijen. ‘Er is een politiek besluit genomen voor het Klimaatakkoord. Al die partijen die zich nu tégen biomassa keren, waren eerder voor. Dat kan toch niet? Wij weten als ondernemers niet meer waar we in moeten investeren.’
De €2,6 mrd subsidie die is toegezegd, is door de vele projecten die stilliggen niet verdwenen. Het subsidiesysteem werkt zo dat er pas geld wordt uitgegeven als de centrale draait. Maar de miljarden hadden wel uitgegeven kunnen worden aan andere projecten voor hernieuwbare energie. Dat is hard nodig. Nederland moet duurzame doelen halen van Europa, namelijk 14% hernieuwbare opwek. Het loopt flink achter: vorig jaar kwam het percentage hernieuwbare energie op 8,6%, waarin biomassa het grootste aandeel had met 5%.