Amsterdam heeft besloten de klimaatneutrale ’donut-economie’ te omarmen en gas in te ruilen voor biomassa-energie. Tot afgrijzen van Mischa Meerburg en Fenna Swart: „Miljarden gaan letterlijk in rook op. Amsterdam zadelt Nederland op met een nog grotere CO2-schuld.”
De Vattenfall-centrale in Diemen moet de grootste biomassacentrale van Nederland worden. „Hier gaan miljarden in rook op”, stellen Fenna Swart en Mischa Meerburg. Ⓒ HOLLANDSE HOOGTE
„Amsterdam wil grote delen van de hoofdstad verwarmen met biomassawarmte. Hoe meer woningen worden aangesloten op dit stadswarmtenetwerk, hoe langer we afhankelijk blijven van industrieën die allesbehalve duurzaam zijn. Daar wordt binnenkort, als het doorgaat, Nederlands grootste biomassa-warmtecentrale aan toegevoegd: in Amsterdam-West (AEB) en Diemen, van Vattenfall.
Biomassa betekent concreet grootscheeps kappen van buitenlandse bossen en ze hier verstoken in een grote houtkachel. Hout is een schaarse, eindige grondstof en bossen hebben we nu harder nodig dan ooit om onze vervuilde luchten te zuiveren. Amsterdam wil dat meer dan de helft van de stad zo wordt verwarmd en zadelt hiermee Nederland op met een nog grotere CO2-schuld. Het is een absurd en groenvijandig plan.
Donut-economie
Het is lastig te rijmen met het principe van Doughnut Economics, bedacht door de Britse econome Kate Raworth. Een donut-economie heeft als doel om de behoeftes van alle mensen te realiseren binnen de draagkracht van de aarde. Alle economische activiteiten moeten dus binnen de spreekwoordelijke ’donut’ blijven en dat is niet vrijblijvend.
Comité Schone Lucht, opgericht en aangevoerd door kritische bewoners, probeert onder meer via de rechter de plannen tegen te houden. De Landelijke Federatie tegen Biomassa (FAB) en de MOB van Johan Vollenbroek hebben zich hierbij aangesloten.
Blind
Er is niets mis met ambitieuze doelstellingen op papier zetten en te willen pionieren. Maar grote ambities en verre stippen op de horizon kunnen tot gevolg hebben dat we blind raken voor wat pal voor onze neus gebeurt. Er zijn genoeg dingen die we nu kunnen ondernemen, maar dan moeten de overheidssubsidies (SDE) wel anders verdeeld worden. Inzetten op biomassa betekent dat inmiddels €15 miljard aan belastinggeld letterlijk in rook opgaat.
Fenna Swart en Mischa Meerburg
Kijk hoe het ook kan: woningbouwcorporatie De Key gaat een volledig duurzaam warmtenet aanleggen op basis van riothermie. Door slim te isoleren hopen zij 75% tot 90% te besparen op het gasverbruik. Studentenhuisvester DUWO experimenteert zelfs met waterstof als alternatief voor aardgas. Lage temperatuurswarmte met een collectieve warmtepomp hoeft helemaal niet duurder of ingewikkelder te zijn dan stadswarmte op biomassa.
Nee durven zeggen
Maar het is nog niet te laat. De warmtevisie is nog niet goedgekeurd door de gemeenteraad. Wij sluiten ons aan bij de 170 Nederlandse wetenschappers die vinden dat we niet kunnen terugkeren naar business as usual als de coronacrisis voorbij is. Nederland bruist van innovatieve initiatieven en burgers die willen meedenken over hoe we duurzaam afscheid kunnen nemen van fossiele brandstof. Maar dan moet het (GroenLinkse) stadsbestuur wel nee durven zeggen tegen grote energieleveranciers zoals Nuon/Vattenfall.”
Dr. Fenna Swart is verbonden aan Universiteit Leiden, voorzitter van Comité Schone Lucht en medeoprichter van de landelijke Federatie Tegen Biomassa en nam vanwege het pro-biomassabeleid in 2019 afscheid van GroenLinks als stadsdeelcommissielid Amsterdam-Oost;
Mischa Meerburg is voorzitter van Fossielvrij Amsterdam.
in c.c. NOS NOS de Volkskrant De Telegraaf De Gelderlander , Jeroen Marloes Spaander, Ede-Zuid., EdeDorp , Omgevingsdienst de Vallei , VVD, GroenLinks Gelderland, Forum voor Democratie -FVD , CDA Ede, PvdA Gelderland, CDA Gelderland , Nieuw Arnhems Peil
Ik vraag me af of u werkelijk denkt dat ik om 03.00 mijn bed uit kruip om leuke filmpjes te maken? Ik ben woest! De rook hing weer in de slaapkamer, ik heb nu last van mijn luchtwegen, mijn vrouw loopt ziek thuis met een longontsteking en U bent aansprakelijk!
U loopt al maanden halleluja te zingen over biomassa… en ach, een paar filtertjes erbij en het komt wel goed…
Ohja, er is niet voldoende (echte) biomassa… dan laten we wat mooie sommetjes zien en hups! iedereen trapt in uw gladde praatjes.
Het is onzin, en nu valt u onherroepelijk door de mand.Biomassa stoot meer rotzooi uit dan kolen of gas…
Bijgestaan door een aantal fijn betaalde adviseurs loodst u het land wel even het decennium van de biomassa in… “ik was een van de voorvechters, hoopt u te zeggen tegen uw kleinkinderen”
Dit is het moment dat u gaat beseffen dat het menens is. Ik stop niet voordat ik serieus gehoord ben en dat er schone lucht gewaarborgd is voor mij, mijn vrouw en mijn kinderen.
In dit filmpje wordt erg duidelijk uitgelegd wat uw falen is.
U houdt laatst een overtuigd betoog over uw strategische agenda, waar voorafgaand u nog even een ‘overleg met partijen’ heeft geregeld (terwijl het document waarvoor u input vroeg al gepubliceerd was)…
allemaal voor de bühne. Niemand had enige input…. 3 minuten spreektijd voor gedupeerden en 30 minuten voor uw pro-biomassa clubje…
Ik heb met informatie uw aandacht proberen te trekken, met humor… ( http://stop-biomassa.nl/?p=288 ) Het persbericht 2 dagen gepubliceerd voordat de vergadering plaats zou vinden… het resultaat was toch nog best goed ingeschat!
Nu is de informatievoorziening zinloos gebleken, humor kent u niet want het boeit u niet.
En nu, nu bent u dus gewoon een pleitbezorger voor de giftige rook in mijn slaapkamer. U bent mede-verantwoordelijk…. omdat u actief meewerkt aan deze langzame moord.
Vanaf vandaag is het wat mij betreft vol oorlog. Ik zal absoluut alle middelen mij ter beschikking gegeven in onze nog steeds enigszins democratische rechtstaat om u ter verantwoording te roepen. Heer Wiebes en andere medeplichtigen of wegkijkers in uw kielzog. Volgt u mij op www.stop-biomassa.nl ?
Ik overweeg morgen aangifte te doen tegen u bij de politie in Ede of Arnhem. Ik eis actie…. niet volgende week…. NU.
Ik vraag openlijk hulp aan een ieder die een belang ziet in onze schone lucht, of een belang ziet aan een stop van die achterlijke gesubsidieerde groene hobby.
– ik zoek publiciteit – ik zoek rechtsvertegenwoordiging – ik zoek budget om dit veel groter aan te pakken… er gaan miljarden subsidies in om…. zo’n grote bal is niet makkelijk te stoppen.
Persbericht: Groene goud van Gelderland in de verkoop.
Op 4 maart werd er een zogenaamd ‘ronde tafel gesprek’ georganiseerd door provinciale Staten van Gelderland, met als onderwerp “Biomassa”. Het was zoals verwacht een vooringenomen gesprek en om die reden is dit persbericht alvast op 2 maart gepubliceerd.
Deelnemers aan de bespreking met de statenleden waren:
Vooraf is bepaald dat in een ‘open gesprek’ er 3 minuten spreektijd is per belanghebbende, door de provinciale staten uitgekozen woordvoerder. 2 uur durend ‘open gesprek’, waarvan de resultaten al vast liggen en de spreektijd is beperkt tot 12 minuten tegen biomassa en 108 minuten pro-biomassa.
De provincie opent het gesprek positief:
Wij verkopen onze bomen aan de
biomassa centrales. Die doen er met ons geld biomassa uit Amerika bij, kost ons
miljoenen. En dan geven we ze geld om ons de energie te leveren. We betalen de
kabels om de energie te transporteren en we krijgen er echte energie voor in
onze woningen! Geweldig toch!
Extra aandacht was er voor de
nieuwe plannen gepresenteerd in een 30 minuten durende promotievideo getoond
door de afdeling Marketing en Subsidie-oogst van Veolia. Veolia gaat in 2022
vol in de ontbossing van de Veluwe. Met deze ambitieuze plannen zorgt Veolia
voor een definitief einde aan de terreur van de Schorskever en zijn neef de
Letterzetter.
“zonder bomen, geen kever!” zo vertelde de gedeputeerde enthousiast! Nu zullen we zeker zijn van een einde aan de plaag van deze zo gevreesde kevers. Dit team zorgt al jaren voor slecht brandbaar hout in onze bossen! Daarbij krijgen we bereiken we zo ook de dunning die hard nodig is voorde biodiversiteit.
Veolia-vertegenwoordiger Marianne
Mulder voegde hier nog aan toe haar dank te willen uitspreken aan de
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. (RVO) Mede dankzij de 11.400 Miljoen
Euro SDE+ subsidie heeft Veolia al in 2018 de Letterzetter kunnen uitzetten,
waar we dus nu allen van profiteren!
Er was nog een klein probleem met een vergunningsaanvraag, maar geld strijkt alles plat. Na de presentatie van een mooi plan voor werkgelegenheid en een storting in de kas van Rosendaelsche Golfclub Arnhem is gedeputeerde opgestaan en heeft onderhands de vergunning door de commissie geloodst! Een toonbeeld van hedendaagse Arnhemse samenwerking!
Dit gesprek heeft nog niet plaatsgevonden.
Bij de uitnodiging heeft de provinciale Staten gevraagd aan de belangengroepen tegen bomenkap en biomassa om in 3 minuten te presenteren wat er in de nieuwe strategische agenda meegenomen moet worden…. Het beleid van de Provincie over biomassa is al af en gepubliceerd… U vindt het op http://stop-biomassa.nl/?p=282
Heel veel is er gedaan om de
politiek te bewegen… er zijn enorm veel argumenten om nu direct te stoppen met
de biomassa en onzinnige boomkap. Onze volksvertegenwoordigers verschuilen zich
achter ingestudeerde oneliners en betaalde rapporten uit de gesubsidieerde
industrie. Het grote geld regeert, helaas niet het verstand. 11.400 miljoen
euro…. Of € 11.400.000.000,- subsidie wordt verbrand aan een systeem dat nog
vervuilender is dan een kolencentrale.
Het bewijs is duidelijk. Om
catastrofale opwarming van het klimaat te voorkomen, moeten we de uitstoot
sterk verminderen en de koolstof “opslag” verhogen – dat wil zeggen
de opname van koolstof in natuurlijke ecosystemen. Bossen zijn onze beste hoop
om koolstof uit de lucht te halen. Maar de waarschuwingen van wetenschappers
van over de hele wereld en haar eigen adviseurs worden genegeerd en de
Nederlandse regering heeft beleid ingevoerd dat het kappen en verbranden van
boshout bevordert als “koolstofneutraal”, gebaseerd op het idee dat
bomen ooit zullen terug groeien.
De Nederlandse overheid heeft
hiermee de boskap voor brandstof uitgebreid en de uitstoot van broeikasgassen
verhoogd. We kunnen meer schade aan onze gezondheid, de bossen, de
biodiversiteit en het klimaat verwachten.
We zullen daarom nog dit jaar
rechtszaken aanspannen tegen de overheid en de industrie die dit schadelijke
beleid promoten waarbij we wetenschappelijk bewijs zullen leveren waaruit
blijkt dat bio-energie niet alleen bossen en het klimaat schaadt maar ook
mensen. Boskap en verbranding van biomassa vernietigen cultureel erfgoed,
versnellen de vernietiging van oude bossen en schaden de gezondheid en het
welzijn van gemeenschappen.
Deze zaak laat zien dat de
bevordering van het verbranden van boshout in strijd is met de beloften van het
Verdrag betreffende de werking van de EU: het milieu behouden en beschermen, de
natuurlijke hulpbronnen verstandig gebruiken, de klimaatverandering bestrijden,
de wetenschap gebruiken om het beleid te informeren, en ervoor te zorgen dat de
vervuiler betaalt.
Het is tijd voor echte
klimaatactie en het oogsten van bossen voor brandstof staat dat in de weg. Help
ons mee om de politiek en de bedrijven juridisch verantwoordelijk te stellen en
door middel van het recht dit destructieve beleid eens en voor altijd de wereld
uit te helpen.
EDE – De biomassacentrale aan de Knuttelweg heeft te veel schadelijke stoffen uitgestoten. Milieuactivist Johan Vollenbroek wil nu dat de gemeente Ede handhavend optreedt.
De Nijmeegse milieuactivist Johan Vollenbroek heeft de gemeente Ede gisteren een brief gestuurd, waarin hij aangeeft dat de biomassa aan de Knuttelweg in Ede-Noord te veel stikstof en fijnstof uitstoot. Ook zou de installatie te veel uren draaien. Namens de organisatie Mobilisation for the Environment vraagt Vollenbroek Ede op om hiertegen handhavend op te treden.
Volgende week meer bekend
Een woordvoerder van de gemeente bevestigt dat het verzoek is binnengekomen. ,,We gaan ons buigen over de brief om de vervolgstappen te bepalen’’, meldt de woordvoerder. ,,Inhoudelijk is hierover dus nog niets te zeggen. Naar verwachting kunnen we in de loop van volgende week meer informatie geven over onze vervolgstappen en het bijhorende tijdspad.’’
De woordvoerder voegt eraan toe dat met ‘we’ de Omgevingsdienst De Vallei wordt bedoeld. Deze organisatie houdt zich bezig met vergunningverlening in de regio en ook op de naleving van de vergunningen.
Gezondheid
De laatste tijd is er steeds meer ophef over de drie biomassacentrales in Ede. Omwonenden maken zich al langer zorgen om hun gezondheid. Dat werd nog versterkt door uitlatingen van Vollenbroek in deze krant dat dit soort centrales veel te veel schadelijke stoffen uitstoten. Het grootste deel daarvan bestaat uit fijnstof.
Twee weken geleden maakte het gemeentebestuur bekend dat Vollenbroek een van de personen is die wordt uitgenodigd om meer duidelijkheid te krijgen over de werking van de biomassacentrales. De gemeenteraad van Ede wil alle feiten over deze centrales boven tafel krijgen en wil daarom alle belanghebbenden uitnodigen voor een gesprek. Naast Vollenbroek zijn dat medewerkers van Het Warmtebedrijf (eigenaar van de biomassacentrales) en vertegenwoordigers van de Omgevingsdienst De Vallei.
Het volksverzet tegen honderden in Nederland geplande biomassacentrales groeit. Door de massale houtstook neemt de uitstoot van CO2 en fijnstof niet af, maar juist tóé; met gevaar voor de volksgezondheid, waarschuwen onder meer RIVM en GGD. Dit voorjaar willen tegenstanders de straat op, naar het Malieveld: „We zitten op een omslagpunt, we krijgen steun uit alle hoeken.”
Nederland moet zo snel mogelijk van het gas af, vindt het kabinet. Een oplossing ziet de coalitie in de inrichting van zeshonderd biomassacentrales: energiecentrales die op grote schaal hout verbranden. Zo kunnen, volgens minister Eric Wiebes (VVD), de doelstellingen uit het klimaatakkoord worden gehaald.
Probleem: die zwaar gesubsidieerde biomassacentrales zijn enorm vervuilend. Een stuk vervuilender dan het schone aardgas en vervuilender zelfs dan de ouderwetse kolencentrales. Elektriciteit opwekken door houtverbranding levert 20 procent meer stikstof, fijnstof en broeikasgas op dan stroom uit een kolencentrale, concludeerden onderzoekers. RIVM en GGD waarschuwen: kijk goed naar de gevolgen voor de volksgezondheid.
Complete bossen vernietigd
De massale houtkap bedreigt bovendien de natuur; niet alleen die in Nederland, maar tot in de Verenigde Staten en de Baltische landen, waar complete bossen worden vernietigd om te voldoen aan de stijgende vraag naar hout.
Jildert Huitema (39) is mede-initiator van het landelijke protest tegen de biomassacentrales. Huitema woont op Amsterdam-IJburg, vlak bij de biomassacentrale van Diemen, die de grootste van Nederland moet worden. Die centrale moet warmte leveren aan gasloze huizen in Amsterdam en Almere.
Bezwaren tegen biomassa
Huitema, die als marketing strateeg voor grote multinationals werkte, werd wantrouwend tijdens een infoavond van energiereus Vattenfall, uitbater van de centrale. „Het zou alleen om restafval gaan, werd ons verteld. Maar als je doorvroeg – bijvoorbeeld waarom de complete gemeenteraad van Diemen tegen de plannen was – dan kwamen er slechts ontwijkende antwoorden. Ik ben mij in de kwestie gaan verdiepen en stuitte op al die bezwaren tegen biomassa. Toen hebben we op IJburg met anderen een coalitie gevormd en is de bal gaan rollen. Bij een inloopavond zat het bomvol, een dampende zaal met wel tweehonderd man.”
Bekende milieu-activist
Interessant: het Comité Schone Lucht, dat Huitema oprichtte met Fenna Swart, krijgt steun uit uiteenlopende hoeken: zowel uit klimaatsceptische kringen, als van de bekende milieu-activist Johan Vollebroek en een organisatie als Greenpeace.
Huitema: „Het is een breed, gemêleerd gezelschap. Vooral doorsnee Nederlanders, die echt last hebben van die centrales. Als je in Zaandam je kinderen op school hebt naast een biomassacentrale zonder filters en die school staat blauw van de rook, dan word je heel ongelukkig. Of als je in Ede een autobedrijf hebt en je moet telkens de fijnstof van je auto’s wassen, terwijl je je realiseert ’die troep adem ik nog in ook’.”
Steun uit alle hoeken
Veertig lokale comités hebben zich inmiddels aangesloten bij Huitema’s initiatief. Zaterdag 18 april wil het Comité optrekken naar het Malieveld. Huitema: „Als de corona-crisis het toelaat, anders stellen we het uit. Lokale partijen – ook die uit de regeringscoalitie – zijn vaak tegen de komst van de centrales, maar minister Wiebes en ook Eurocommissaris Frans Timmermans blijven biomassa maar zien als dé oplossing. Het is enorm moeilijk om met hen in gesprek te komen. Onze woede moet kennelijk eerst zichtbaar worden in Den Haag, misschien dat de bezwaren dan gaan indalen. Maar we zitten op een omslagpunt, we krijgen steun uit alle hoeken.”
Slimme lobby
In het biomassa-project gaat zo’n 12 miljard euro om aan subsidies: de subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+). Huitema: „Al dat geld is inmiddels vergeven. Het is een slimme lobby geweest van de energiebedrijven, de pellethandel, de centralebouwers en al die mensen eromheen, die aan de biomassa veel geld verdienen. Zij hebben de politici voorgehouden dat biomassacentrales de oplossing zijn en biomassa als duurzame brandstof is vervolgens groot in het klimaatakkoord terechtgekomen. Men is er gewoon ingetrapt.”
“Het is een slimme lobby geweest van de energiebedrijven, de pellethandel, de centralebouwers en al die mensen eromheen, die aan de biomassa veel geld verdienen”
Intussen, vervolgt Huitema: „Er zijn gigantische hoeveelheden hout nodig voor de centrales. Complete bossen in de Verenigde Staten en de Baltische staten worden nu gekapt. In de Baltische landen bleken hoogwaardigheidsbekleders, tot het niveau van minister, te profiteren van die handel. In Roemenië zijn boswachters vermoord, die zich tegen de kap verzetten. Het is compleet uit de hand gelopen. Er wordt beloofd: voor de gekapte bomen worden weer nieuwe geplant, die halen weer CO2 uit de lucht, dus is dit allemaal CO2-neutraal. Maar dat is niet zo. Dat herplanten gebeurt slechts op heel kleine schaal. Bovendien is een productiebos iets heel anders dan de complete ecosystemen, die nu worden verwoest. Zogenaamd redden we het klimaat, maar we vernietigen de natuur.”
Aantal voorstanders slinkt
Het aantal voorstanders van biomassacentrales slinkt. Hoewel hoogleraar bio-economie Martin Junginger alle commotie relativeert: „Biomassacentrales stoten meer stikstof en fijnstof uit dan kolen”, zei hij in het AD. „Maar waar heb je het dan helemaal over? De energiesector als geheel zorgt voor maar 0,3 procent van alle stikstofuitstoot in Nederland.”
Jildert Huitema is het eens met het kabinet dat ’we afmoeten van onze verslaving aan fossiele brandstoffen’. „Maar van het gas af is een doel op zich geworden terwijl gas als transitiebrandstof een prima oplossing was geweest. Dan hadden die miljarden subsidie in innovatieve projecten kunnen worden gestopt, in aquathermie bijvoorbeeld, in plaats van in ouderwetse en vervuilende houtstook.”
Wettelijke emissienormen voor stof worden bij twee biomassacentrales in Ede op aanzienlijke schaal overschreden. Ook is de NOx-emissie erg hoog. Gemeente en Omgevingsdienst De Vallei hebben verontrustende meetrapporten lang onder de pet weten te houden.
Houtstook in kleine biomassaketels
De gemeente Ede is erg trots dat ze een aantal volgens haar zeer duurzame houtstookketels op haar grondgebied heeft. ‘Bio-Energie Ede’ /’Warmtebedrijf Ede’ heeft installaties aan de Dwarsweg, de Geerweg en de Knuttelweg. Er is nog een nieuwe vierde locatie in de planning. De energiecentrale aan de Dwarsweg te Ede omvat twee houtgestookte ketels van elk 4,4 megawatt en drie gasketels van 6 MWth. Bij elkaar minder dan 15 MWth zodat een milieuvergunning niet wettelijk is vereist en hier dus ook niet is afgegeven. Het bedrijf is zelf ook erg trots op de installatie. (LINK)
In de jaren 2016-2019 zijn in opdracht van de leverancier (Kara Energy Systems B.V.) op vooraf aangekondigde momenten emissiemetingen uitgevoerd naar vooral stof, NOx, SO2. Metingen van ammoniak ontbreken. ‘Bio-Energie Ede’ meet geen van deze stoffen continue.
Klachten
Er zijn al langer tientallen klachten van omwonden bij de gemeente. Er wordt geklaagd over ‘rook in de slaapkamer, stinkende uitstoot en rookwolken die het zicht belemmeren’. Ook: ,,Een paar dagen geleden stond mijn slaapkamer vol rook. Ik zeur niet snel, maar dit is zo’n inbreuk op mijn privacy dat ik nu hemel en aarde ga bewegen om het te stoppen. Ik wil gewoon met open raam kunnen slapen”. Ook: “Af en toe staat het hier blauw van de rook.” In plaats van dat er iets aan de uitstoot gebeurde werd “Bureau Spotlight” ingehuurd om iets aan het geschonden imago te doen. Van de website Edestad: “Het warmtenet in Ede stoot in verhouding circa de helft minder stikstof uit dan kolencentrales en de grote megabiomassacentrales.” Dat blijkt volgens Warmtebedrijf Ede uit een onafhankelijk onderzoeksrapport van SGS Nederland. ,,Daarnaast is de fijnstofuitstoot in Ede in verhouding ruim 17 keer minder dan de uitstoot van kolencentrales en grote biomassacentrales.” (LINK)
Er zou volgens het bedrijf zelf alleen maar schone lucht uit de schoorsteen komen. Uit de recent ontvangen rapporten blijkt dat deze claims onverholen leugens zijn.
Onder andere door MOB is een verzoek om toezending van de rapporten ingediend op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
Schokkende meetresultaten
De meetresultaten zijn schokkend. De centrale aan de Geerweg heeft meer dan drie keer zoveel fijnstof uitstoot dan toegestaan. Die aan de Dwarsweg stoot ongeveer twee keer de toegestane norm uit. De wettelijke norm uit het Activiteitenbesluit bedraagt 5 mg/Nm3 voor stof. Er zijn zelfs concentraties tot 178 mg/Nm3 stof gemeten. Ook de laatste metingen van november 2019 laten nog steeds een overschrijding zien van de norm van 5 mg/Nm3.
Op deze norm van 5 mg/Nm3 is veel kritiek omdat die veel te ruim is. De ruim 10 jaar oude biomassacentrale van HVC in Alkmaar haalt jaar in jaar uit < 0,5 mg/Nm3. Hetzelfde geldt voor alle moderne afvalovens. ‘Bio-Energie Ede’ is simpelweg ook niet in staat om de norm van 5 mg/Nm3 te halen omdat het volgens de site van Kara is uitgerust met een elektrostatisch filter. Een elektrostatisch filter kan met moeite wel 10-20 mg/Nm3 halen, maar aanvullend daarop is een doekfilter nodig om onder de 0,5mg/Nm3 te komen. Dit is de enige manier om deze zware overbelasting van de omgeving met fijnstof te beperken.
Waarom is dit nooit door de gemeente gesignaleerd? Waarom handhaaft de gemeente niet? Overigens wordt de stofconcentratie in de schoorsteen niet continue gemeten. Bedrijf noch gemeente hebben daardoor ook maar enig idee hoe hoog de concentraties stof uit de schoorsteen zijn, en van daaruit de belasting van omwonenden, in de tussentijd dat er niet wordt gemeten. Voor NOx zijn concentraties tot 273 mg/Nm3 gemeten bij een wettelijke norm van 145 mg/Nm3 die overigens ook veel te ruim is. Immers, afvalovens voldoen al meer dan 30 jaar aan de norm van 70 mg/Nm3. Waarom kunnen biomassacentrales dat niet? Metingen van 2019 laten waarden zien tussen 100 en 140 mg/Nm3. Niet duidelijk is of dit wordt bereikt met ammoniak en/of ureum inspuiting. In dit geval had ook op ammoniak moeten worden gemeten. Dat is niet gebeurd zoals blijkt uit de meetrapporten.
Geen toezicht tijdens metingen
De wet schrijft voor dat metingen onder representatieve omstandigheden moeten worden uitgevoerd. Uit de bijlagen blijkt dat aan deze voorwaarde vaak niet is voldaan omdat er is gemeten bij deellast: 65-90%. Soms wordt geclaimd dat bij ‘vollast’ is gemeten, maar uit de temperaturen en debieten blijkt dit veelal onjuist te zijn. Kennelijk houdt de gemeente geen toezicht op de metingen.
Andere luchtverontreinigende stoffen
Naast veel te veel stof en NOx komen ook zwaveldioxide, zoutzuur en zware metalen uit de schoorsteen. We hebben eenmalig een meting op kankerverwekkende polycyclische aromaten gezien, maar ook deze meting was van tevoren aangekondigd.
Grondig mis met de afgasreiniging van de Edese biomassaketels
De veel te hoge stof en NOx-emissies leiden tot onnodige risico’s voor de volksgezondheid en hinder/ schade voor omwonenden. De kern van het probleem is dat er een te simpele/goedkope gasreiniging is geïnstalleerd.
Wat doen Ede en de Omgevingsdienst De Vallei?
Volgens de website ‘De vijf gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Scherpenzeel en Wageningen en de provincie Gelderland hebben samen Omgevingsdienst De Vallei opgericht. In Omgevingsdienst De Vallei werken deze partijen nauw samen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving voor een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving’.
Uit het bovenstaande blijkt dat Gemeente en Omgevingsdienst ervoor kiezen om de mythe van schone houtstook in Ede in stand te houden. Dat heeft duidelijk een hogere prioriteit dan ‘een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving.’
De gemeente blijft nu dus al ruim 3 jaar ingebreke met betrekking tot het handhaven van de wettelijk voorgeschreven stofnorm van 5 mg/Nm3.
Conclusie
Gemeente en Omgevingsdienst dienen zich te verantwoorden voor (1) het feit dat al meer dan 3 jaar niet wordt gehandhaafd op de wettelijke norm voor stof van maximaal 5 mg/Nm3, (2) het achterhouden van alarmerende meetrapporten over de biomassaovens, en (3) een onacceptabel staaltje window dressing. Verder is het evident dat de meetrapporten niet de representatieve situatie weergeven. De werkelijke emissies in de tussenperiodes zullen aanzienlijk hoger zijn dan tijdens de meetperiodes.
Wat kan en moet eraan gedaan worden?
De rookgasreiniging dient te worden uitgebreid met een doekenfilter om stofconcentraties onder 0,5mg/Nm3 te bereiken. De NOx-verwijdering dient te worden verbeterd en de installatie dient te worden voorzien van automatische emissiemonitoring van tenminste CO, stof, ammoniak/NOx en oventemperatuur.
Wat had het kabinet al lang moeten doen?
Het kabinet heeft in het verleden veel te ruime emissiegrenswaarden gesteld die niet voldoen aan de wettelijke eis van toepassing van ‘Best Beschikbare Technieken’. Dit ter wille van een gemakkelijke en snelle uitrol van biomassastook in kleine installaties in Nederland.
Ook hier overtreedt het Kabinet/de minister de wet door normen voor biomassacentrales uit te vaardigen die niet voldoen aan de wettelijke eis tot ‘toepassing van ‘Best beschikbare Technieken’ conform de Wet milieubeheer. Maar dat hebben we toch eerder ook gezien in het PAS-debacle?
Installaties aan de Geerweg en de Knuttelweg
Als het ontwerp van de installatie aan de Geerweg identiek is aan dat van de Dwarsweg dan speelt bijbeide locaties hetzelfde probleem. Ook van Geerweg hebben wij meetresultaten ontvangen. Ook daar wordt de stofnorm van 5 mg/Nm3 systematisch overschreden. De NOx-concentraties varieren ook van ruim boven 145 mg/Nm3, soms ook onder 145 mg/Nm3 maar ver boven de bovengenoemde 70 mg/Nm3.
Een deel van de metingen is onder deellast uitgevoerd zoals bij Ketel 1: meting van 8 juni 2017 wordt “vollast” geclaimd, maar uit de rookgasdebieten blijkt dat bij circa een kwart van vollast is gemeten. Dit duidt erop dat buiten de periodes dat gemeten wordt de werkelijke emissies aanzienlijk hoger zijn. De bovenstaande evaluatie heeft betrekking op de centrale aan de Dwarsweg en de Geerweg. Van locatie Knuttelweg hebben wij nog geen emissiegegevens ontvangen.
Vierde locatie
Er is nog een nieuwe vierde locatie in de planning.
Milieuorganisaties en personen uit vijf Europese landen en de Verenigde Staten dienden vorige week een rechtszaak in bij het Europese Gerechtshof, tegen de Europese Unie. Hout verbranden voor energie — een praktijk die bekend staat als biomassa — ondermijnt volgens de eisers de inspanningen om de klimaatopwarming te bestrijden en is even schadelijk voor het klimaat als het verbranden van fossiele brandstoffen. Ze zijn naar de rechter gestapt in een reactie op de EU-richtlijn voor hernieuwbare energie voor 2021-2030 (RED II) die begin dit jaar werd aangenomen.
Daarin wordt biomassa gepromoot als koolstofneutrale energiebron. Bovendien wordt de houtkap voor biomassa veel te weinig gereguleerd volgens de eisers. ‘Het beleid van de EU is gebaseerd op de foute en roekeloze veronderstelling dat boshout verbranden koolstofneutraal is’, zegt dr. Mary S. Booth, directeur van het in de VS gevestigde Partnerschap voor Beleidsintegriteit (PFPI). Zij doet onderzoek naar broeikasgassen en het effect van biomassa op het bosbestand, en is de voornaamste wetenschappelijk adviseur van de eisers. ‘Deskundigen van over de hele wereld, inclusief de eigen wetenschapsadviseurs van de EU, waarschuwen al jaren dat biomassa de uitstoot van fossiele brandstoffen verhoogt.’
Uitstootsubsidies
In Europa is houtverbranding de voornaamste bron van hernieuwbare energie. De “populariteit” nam toe in 2009 toen de EU toen de zich ertoe verbond om tot 20 procent hernieuwbare energie te produceren tegen 2020. Het was dan dat biomassa op de lijst van hernieuwbare energiebronnen werd gezet. Verschillende landen — waaronder België, Nederland en het Verenigd koninkrijk — subsidieerden de biomassa-industrie omdat er minder investeringen nodig zijn om een oude steenkoolcentrale om te vormen tot een biomassacentrale dan nieuwe windmolens of zonneparken te bouwen.
‘Het was voor de lidstaten een makkelijke manier om de energiedoelstellingen te halen. Alleen was dat gebaseerd op de foute veronderstelling dat biomassa koolstofneutraal is’
Er ontstond een markt voor hout dat niet goed genoeg is voor de houtindustrie. Omdat biomassa door de lage investeringen en de subsidie zo winstgevend was, werden steeds meer volledige bomen geveld om in pellets te persen en in centrales te verbranden voor energie.
‘Het was voor de lidstaten een makkelijke manier om de energiedoelstellingen te halen’, vertelt Bas Eickhout. De Nederlandse Europarlementariër (Groenlinks) werkt vooral op dossiers rond bio-energie. ‘Alleen was dat gebaseerd op de foute veronderstelling dat biomassa koolstofneutraal is.’
Kelsey Perlman is beleidsmedewerker bij Fern, een ngo die optreedt als waakhond voor duurzaam bosbeheer in de EU. Zij illustreert het gevaar van houtkap aan met een grafiek van het klimaatpanel van de Verenigde Naties. De rode balk toont de uitstoot van broeikasgassen aan in de EU. De groene balk, slechts luttele procentpunten van de rode, is het totale vermogen van Europese flora om die uitstoot op te nemen.
‘Grondgebruik is cruciaal om broeikassgassen op te nemen. Het bosbestand in Europa is beperkt en precair. Bomen verbranden om aan onze energievraag te voldoen, doet de rode balk groeien en maakt de groene kleiner, complete waanzin!’ Volgens Perlman heeft de verspreiding van biomassa te maken heeft met een gebrek aan besef van de schaal van de klimaatproblematiek.
Zo komt het leeuwendeel — 42 procent volgens Eurostat — van de Europese hernieuwbare energieproductie vandaag van biomassa afkomstig is. De Europese commissie blijft sterk rekenen op op bio-energie uit hout om de klimaatdoelstellingen 2030 te halen. Alleen zeggen wetenschappers dat biomassa van niet-duurzaam boshout — bijvoorbeeld volledige bomen in plaats van enkel resthout — helemaal niet duurzaam is, laat staan koolstofneutraal. Volgens onderzoek van Fern is de laatste vijf jaar niet alleen de hoeveelheid hout die gestookt werd voor energie gestegen, maar ook het aandeel dat rechtstreeks uit het bos komt, is groter geworden (+ 24 procent) dan voor restanten van houtproducten en houtafval (+ 10 procent).
Boekhoudkundig achterpoortje
‘Houtverbranding zorgt ontegensprekelijk voor uitstoot. Mijn onderzoek toont aan dat een biomassacentrale per eenheid energie gemiddeld meer broeikasgassen uitstoot dan centrales op basis van fossiele brandstoffen, zoals steenkool en aardgas’, legt Mary Booth uit. In de EU-richtlijn staat de biomassa-industrie echter geboekstaafd als een sector die geen broeikasgassen uitstoot.
De redenering hierachter is dat gerooide bosdelen terug groeien en dat die de koolstof van de verbrande bomen opnieuw opnemen. De rekenfout hier is simpel: het duurt decennia of zelfs eeuwen eer een bos dat gekapt werd terug dezelfde capaciteit voor koolstofopname heeft als voorheen.
‘Een biomassacentrale stoot gemiddeld meer broeikasgassen uit per eenheid energie dan centrales op basis van fossiele brandstoffen’
Dit boekhoudkundig achterpoortje zorgt er voor dat Europese lidstaten een praktijk inschakelen die voor meer uitstoot zorgt dan fossiele brandstoffen om de klimaatopwarming tegen te gaan.
‘In de klimaatwetenschap is tijd een belangrijke factor. Wat de EU nu doet, is een vervuilende industrie het label van zero-emissie geven omdat de uitstoot tegen 2050 misschien weer wordt opgenomen’, beweert Kelsey Perlman. ‘We weten intussen dat de planeet zichzelf begint op te warmen als we er niet in slagen om de globale uitstoot te halveren. Tijd is een luxe die we niet meer hebben.’
Er is bovendien geen enkele Europese wetgeving die lidstaten verplicht om bomen die gestookt worden in energiecentrales te vervangen. Daar zijn zowel Booth, Perlman als Eickhout duidelijk over: in de RED II staat geen enkele bindende regel daaromtrent.
Nochtans laat de woordvoerder klimaatbeleid van de Europese Unie aan de redactie weten dat de Europese richtlijn de industrie maatregelen oplegt op vlak van bosregeneratie. Na een analyse van het document blijkt dat niet volledig te kloppen. Er zijn passages waarin staat dat houtkap voor biomassa duurzaam moet zijn. Maar dat is vaag en een niet bindende richtlijn.
‘Je mag RED II er volledig op naslaan, je zal geen enkele gegronde rechtvaardiging vinden om biomassa als koolstofneutraal te beschouwen. Het enige argument daarvoor is dat bomen teruggroeien. Vanzelf blijkbaar…’, zegt de Amerikaanse dokter in de ecologie Booth daarover.
Het falende compromis
Milieuorganisaties lobbyen al sinds 2008 bij beleidsmakers om de steun voor biomassa van niet-duurzame boskap op te geven. Vorig jaar werd ook een open brief gepubliceerd waarin 800 wetenschappers, waaronder voormalig vicevoorzitter van het internationale klimaatpanel IPCC, Jean-Pascal Van Ypersele, aan de alarmbel trokken: ‘De oplossing voor het vervangen van steenkool is niet om een stap terug te zetten en opnieuw bossen te verbranden, maar om fossiele brandstoffen te vervangen door koolstofarme bronnen, zoals zon en wind’, stond daarin te lezen.
Hoe komt een destructieve praktijk voor milieu en klimaat terecht in een beleidsdocument voor duurzame energie?
De inspanningen van academici en milieuverenigingen mochten niet baten. Hoe komt een destructieve praktijk voor milieu en klimaat terecht in een beleidsdocument voor duurzame energie?
Nochtans was er ook in het Europees Parlement weerstand tegen de belangrijke rol van biomassa in RED II. ‘Er was jammer genoeg geen meerderheid voor het sterk terugdringen van het stoken van volledige bomen in energiecentrales.’ Vertelt Europarlementslid Bas Eickhout. Volgens hem waren het bewogen onderhandelingen:
‘Bosrijke landen zoals Zweden en Finland zijn doodsbang dat de EU aan bosbeleid gaat doen, wat een bevoegdheid is van de lidstaten. Ze vrezen dat het verbieden van houtkap voor biomassa de deur gaat openzetten voor meer Europese inmenging in het bosbeleid.
En de verdeling in het Europees parlement is nu eenmaal van die aard dat als je milieubeleid wil aanscherpen, Scandinavische landen de facto over een veto beschikken. ‘De Zuiderse lidstaten zijn sowieso moeilijk te overtuigen op dat vlak. Dus moet je alle Scandinavische landen mee aan boord krijgen om een meerderheid te vormen.’
Achter het njet van Zweden en Finland zit volgens Eickhout ook een zeer sterke lobby van de bosbouwindustrie. ‘Zij waren heel vocaal in hun weerstand tegen criteria voor biomassa’, gaat het Groenlinkse europarlementslid verder. Zijn fractie in het EP wou bekomen dat in RED II enkel nog biomassa van reststromen toegelaten werd: bijvoorbeeld houtresten van de meubelindustrie of snoeiafval. Daarvoor rijkte de lange arm van de bosbouwindustrie echter te ver.
De Nederlandse Europarlementariër Bas Eickhout juicht de rechtszaak toe: ‘Tegelijk is het wrang dat dit juridisch middel nodig is omdat de politiek gefaald heeft’
Wel was er een meerderheid voor een verbod op de bijstook in oude, inefficiënte kolencentrales die landen nu nog dankzij biomassa kunnen “vergroenen” en dus langer open kunnen houden. Biomassa mag alleen nog maar in nieuwe, moderne centrales. ‘Dat maakt biomassa minder aantrekkelijk, omdat er vooraf eerst toch een flinke investering moet worden gedaan’, zegt Eickhout. ‘Het is niet ideaal, maar de lobby was sterk. Dat is nu eenmaal hoe Europa werkt. Het blok heeft wel mooie waarden en hogere doelen, zeker op vlak van klimaatbeleid. Het politiek compromis zorgt er echter voor dat die doelen slechts een ideaal blijven.’
De Nederlander juicht de rechtszaak toe: ‘Tegelijk is het wrang dat dit juridisch middel nodig is omdat de politiek gefaald heeft.’
‘Wij, de eisers, willen aantonen dat het beleid van de EU er niet in slaagt om de principes van het Verdrag van de Werking van de EU (stichtend verdrag, nu onderdeel van het Verdrag van Lissabon, red.) na te leven. Daarin staat duidelijk dat milieubeleid moet gebaseerd zijn op wetenschap, klimaatverandering moet bestrijden, en het principe moet hanteren dat de vervuiler betaalt.’ Dat is het voornaamste juridisch argument volgens de website van de eisers.
Mary Booth vertelt dat de eisers de rechtszaak als enige mogelijke volgende stap zagen om de EU ervan te overtuigen om niet-duurzame biomassa te schrappen in RED II.
Ooit werkte ik bij een keuringsinstantie. We keurden grote installaties en waren monopolist in Nederland. Dat was lekker; niet alleen in bedrijfseconomische zin maar ook in termen van onafhankelijkheid. Een klant wiens installatie we afkeurden bleef een klant want er was maar één organisatie die mocht keuren: wij. Dat ging goed tot één of andere ambtenaar in Den Haag verzon dat er geprivatiseerd moest worden om concurrentie te forceren. Weg monopolie maar ook weg onafhankelijkheid. Klanten met door ons afgekeurde installaties bleken bij een concurrent zomaar goedkeuring te krijgen. Weg klant. We moesten leren leven met een oud adagium: die betaalt, die bepaalt.
Bij grote klanten word je dan ineens een stuk flexibeler. Wat meegaander. Ineens ga je ‘meedenken’ met je klant. Keurmeesters worden ineens een stuk creatiever. Dat zegt iets over feiten, bijvoorbeeld de feiten die gepresenteerd worden over de uitstoot van de biomassacentrales in Ede. De belangen zijn groot want er ligt een subsidiepot van 125 miljoen euro klaar voor de exploitant. Welke keuringsinstantie durft het aan om een klant die zijn rekening betaalt en die 125 miljoen subsidie euro kan binnenharken een genadeloos keuringsrapport te geven dat zegt dat hij eigenlijk zijn tent moet sluiten?
125 Miljoen euro maakt creatief. Zo zijn er maximale emissienormen voor biomassacentrales. Een centrale die een vermogen van 5,1 Megawatt heeft mag maximaal 5 milligram/m3 bagger uitstoten maar een centrale van 4,9 Megawatt mag 20 milligram/m3 uitbraken, dus 4x zoveel! Wat doen “onze” biomassacentrales? In de centrales aan de Dwarsweg en de Geerweg staan twee ketels van samen onder de 10 Megawatt vermogen.. Die laten ze per stuk testen. Zo kun je dus als centrale met twee ketels 2 x 20 milligram/m3 uitspugen zonder dat je de norm overschrijdt terwijl je als totale biomassacentrale eigenlijk maar 5 milligram/m3 mag uitstoten. Geld maakt creatief.
Nou heeft de wetgever hier een regel tegen gemaakt: artikel 6 lid b van artikel 3.7, paragraaf 3.2.1, afdeling 3.2, hoofdstuk 3 van het Activiteitenbesluit, u weet wel, waarin staat dat je de vermogens van alle ketels bij elkaar moet optellen, en dan pas gaat kijken wat de maximale norm is. Het besluit om centrales in Ede met twee ketels te beschouwen als één fijnstoffabriek werd nooit genomen terwijl de oudste centrale uit 2016 stamt. Het maakt alle metingen tot nu toe een soort mosterd zonder maaltijd. Er wordt wel wat gemeten maar hoe de meetlat er uit ziet weet nog niemand. Maar maakt het een omwonende een ruk uit of dat fijnstof nou uit één, twee of tien schoorstenen komt?
Fijnstof? Ja, fijnstof. Er wordt in de rapporten alleen gepraat over stof dat volgens de gemeente iets anders is dan fijnstof. Ik kan iedereen garanderen dat stof dat door verschillende filterinstallaties is geweest maar toch uit de schoorstenen van de Geerweg komt niet hetzelfde stof is dat onder je bed ligt en je makkelijk even opzuigt met je kruimeldief. Dat is geen stof dat als een klontje naast de schoorsteen van de centrale neerploft. Nee, dat is stof dat zo klein is dat je het niet of nauwelijks meer kunt zien: fijnstof dus, dat hard de lucht in wordt geblazen en heel lang blijft rondzweven. Of door diverse luchtwegen van omwonenden wordt afgevangen. Maar er schijnt geen norm te zijn voor de uitstoot van fijnstof dus zand erover zei de wethouder. Alsof je van fijnstof niet afschuwelijk ziek kunt worden en alsof je door het niet te meten wilt zeggen dat het er niet is.
Kan dat allemaal niet anders? Ja hoor, de centrales kunnen ook gewoon draaien op aardgas. Nauwelijks roetdeeltjes of fijnstof. Maar ja, als het Warmtebedrijf andere brandstof gebruikt dan biomassa dan krijgen ze geen subsidie. Er is ze dus alles aan gelegen om zo lang mogelijk biomassa te gebruiken. Hoe pervers wil je het hebben?
Nu het om volksgezondheid gaat had de raad kunnen besluiten buiten coalitieafspraken, bestuursakkoorden en fractiediscipline iets concreets te gaan doen. Bijvoorbeeld een onafhankelijke constante meting, volledig openbaar en aangelegd door een bedrijf zonder commerciële belangen in Nederland.
Dat had een bedrijf uit Duitsland kunnen zijn maar na donderdagavond is dit ook niet meer mogelijk: Het begrip ‘biomassa uit de regio’ blijkt te zijn opgerekt tot en met Duitsland.
Hoogleraar kraakt klimaatbeleid: ‘Stoppen met gas zorgt juist voor méér CO2′
INTERVIEWHet besluit om alle huizen van het gas af te halen is een grote fout van het kabinet, stelt hoogleraar energiesystemen David Smeulders. ,,De komende tien jaar zal het alleen maar leiden tot méér CO2-uitstoot. Aardgas is juist deel van de klimaatoplossing.’’
Over tien jaar moet één op de vijf huizen in Nederland van het gas af zijn. Dat klinkt nog ver weg, maar gemeenten zijn er nu al mee aan de slag. Uiterlijk volgend jaar moeten zij per wijk een plan klaar hebben waarin staat wanneer de aardgaskraan dicht gaat en welke verwarmingsbron voor onze cv-ketels in de plaats komt. ,,Het begint nu door te dringen wat voor enorme operatie dat is’’, zegt David Smeulders, hoogleraar energiesystemen aan de TU Eindhoven.
Het hele gebeuren is volgens hem zinloos. ,,Het levert niks op, behalve sympathie voor Groningen en een hogere energierekening voor huishoudens. Uit mijn doorrekeningen blijkt dat de CO2-uitstoot tot 2030 juist toeneemt als huizen van het aardgas af gaan. Want wat komt ervoor in de plaats? Voorlopig vooral warmtepompen, die draaien op elektriciteit. Omdat er nog volstrekt onvoldoende zonne- en windenergie is, zal die stroom komende jaren vooral uit de energiecentrales komen. Die draaien op kolen, gas of biomassa waarvan je moet vaststellen dat een deel daarvan absoluut niet duurzaam is. Dus wat win je er dan per saldo mee?’’
Geen slechte brandstof
In onze buurlanden wordt met verbijstering naar de Nederlandse van-het-gas-af-operatie gekeken, zegt Smeulders. ,,Gas is helemaal geen slechte brandstof, cv-ketels zijn bovendien uiterst efficiënt. Duitsland en België, waar veel huizen worden verwarmd met olie of hout, zijn daarom juist bezig huizen aan te sluiten op aardgasleidingen. Daar zie je nu borden langs de weg staan die trots aankondigen: aardgas komt eraan!’’
De aardbevingen in Groningen hebben Nederland in een kramp doen schieten, denkt de energiehoogleraar. ,,Op de een of andere manier is gas vies geworden. Het is echt ideologisch, dat we er nu vanaf willen.”
Smeulders wijst naar de onderhandelingen over het klimaatakkoord. ,,Ik heb een paar keer aan tafel gezeten. Er werd niet gediscussieerd over de vraag of gas nog een optie was. Er werd gezegd: zo gaan we het doen. Dan haak je als wetenschapper natuurlijk af. Complete woonwijken worden nu opgezadeld met een gigantisch dure operatie, terwijl de klimaatwinst die we boeken zeer beperkt is.”
Vast blijven houden aan gas klinkt als vasthouden aan het verleden. We moeten toch snel aan de slag om de opwarming van de aarde te stoppen?
,,Natuurlijk. Maar als je dat doet met oplossingen die alleen op papier duurzaam zijn, dan blijft de zeespiegel gewoon doorstijgen. We zouden maatregelen moeten nemen die zowel op papier als in de werkelijkheid klimaatwinst opleveren.”
Een van de pijlers onder het klimaatakkoord is biomassa. Is dat ook zo’n papieren tijger?
,,Daar ben ik van overtuigd. We kappen bos in het buitenland, vervoeren dat per schip naar de haven in Rotterdam en verbranden het hier. Terwijl we die bossen keihard nodig hebben om CO2 op te nemen. Bomen zijn onze vrienden, geen brandhout. We hebben juist meer bomen nodig!”
Er zijn meer soorten biomassa dan alleen buitenlandse bomen.
,,Natuurlijk. Maïs, bio-olie, bermgras, je hebt groen gas van mest. Dat is allemaal heel nuttig op kleine schaal. Ik heb het over de kolencentrales die we volgooien met houtpellets uit Noord-Amerika en de Baltische staten. Dat is op wereldniveau heel slecht voor het milieu. En als Nederland doen we er gewoon aan mee.”
Maar we zullen toch toe moeten naar een toekomst zonder fossiele brandstoffen?
,,Dat moet ook. Maar laten we dan werken aan slimme oplossingen in plaats van het maken van dit soort rare bokkensprongen.’’
,,Als je nou eens de helft van de 11 miljard subsidie voor biomassa zou uittrekken voor het isoleren van alle huizen in Nederland. Van isoleren krijg je nooit spijt. Die oplossing is veel goedkoper en aantoonbaar duurzaam; na isolatie hoeven we veel minder gas te stoken. Daarna kun je denken aan warmtepompen. Bij voorkeur pompen die warmte uit oppervlaktewater halen, bijvoorbeeld uit grachten. Die maken geen lawaai en zijn veel efficiënter dan pompen die warmte halen uit de buitenlucht. Laat de gaskraan zitten in de meterkast: dan kunnen we die in de toekomst eventueel opendraaien als we genoeg groene waterstof hebben.’’
Waterstof kan worden gemaakt van zonne- en windenergie. Als restproduct komt bij verbranding geen CO2 vrij, maar zuiver water. Omdat je waterstof kunt opslaan voor momenten waarop de zon niet schijnt en het niet waait, wordt het wel gezien als de ontbrekende schakel voor de overgang naar duurzame energie.
Aan de TU Eindhoven wordt onder leiding van Smeulders onderzoek gedaan naar een optie die volgens hem nóg meer kansen biedt: het omzetten van groene stroom in groen aardgas. In dat chemische proces is waterstof slechts een tussenstap.
,,Het grote voordeel: dit synthetische gas heeft dezelfde samenstelling als natuurlijk aardgas. Dus kunnen we het opslaan en transporteren in ons bestaande gasnet. Met waterstof is dat lastiger: dat is een piepklein molecuul dat overal doorheen glipt.’’
Wat is de potentie hiervan?
,,Ik denk dat dit dé oplossing is voor onze elektriciteitsvoorziening. Hiermee kunnen we een aardgasbatterij creëren, een stroombuffer. Als we een overschot hebben aan zon of wind, zetten we dat om in gas. Dat slaan we op en zetten we weer om in stroom in windstille periodes. Als gasnatie hoeven we hier bijna geen investeringen voor te doen; al onze elektriciteitscentrales zijn al aangesloten op het elektriciteits- én het gasnet. We hoeven naast de centrales alleen een zwembad aan brandstofcellen te bouwen en een vat CO2 dat mee-ademt. De Gasunie sponsort ons onderzoek, eind dit jaar moet een eerste proefopstelling draaien.’’
Aan welke spannende nieuwe klimaatoplossingen werken uw onderzoekers nog meer?
,,We ontwikkelen een warmtebatterij voor huishoudens. Samen met TNO onderzoeken we materialen zoals een simpel zout waarin je heel efficiënt warmte kunt opslaan. Vergelijk het met een heatpack, dat door sporters wordt gebruikt om lichaamsdelen op te warmen. In zo’n batterij slaan huishoudens in de toekomst overtollige warmte van bijvoorbeeld hun zonnecollectoren in op. Ze neemt veel minder plaats in dan een boiler: in een warmtebatterij formaat wasmachine kan een gezin genoeg warmte opslaan om een maand mee te douchen en verwarmen.’’
Maakt u zich zorgen over klimaatverandering?
,,Nee, ik raak erdoor gemotiveerd. Ik ben ervan overtuigd dat we het probleem aankunnen. Maar dan moeten we ons nu wel richten op de oplossingen die de meeste CO2-winst opleveren. In Nederland staan moderne kolencentrales, die pas tien jaar oud zijn. Daar kunnen we de CO2-uitstoot zo van afvangen, die techniek is beschikbaar. Ik ben daar een groot voorstander van. Hier is het helaas taboe, maar in Noorwegen gebeurt dat gewoon. Of je kunt de kolencentrales laten overschakelen op gas. Is ook zo gepiept, en je hebt directe milieuwinst.’’
Waar moet al dat gas vandaan komen, als we stoppen met de winning in Groningen? Uit Rusland?
,,Ik zou beginnen met onze gasvelden in de Noordzee. Daar kunnen we nog dertig, veertig jaar mee vooruit. En we zouden de EEG weer moeten invoeren: een Europese Energie Gemeenschap. De overgang naar duurzame energie is bij uitstek iets dat we Europees moeten regelen. De miljardensubsidies die Nederland nu uitgeeft aan biomassa kunnen veel beter worden gebruikt om oude kolencentrales in Polen te sluiten. Die zijn véél vervuilender dan de onze.’’
U bent lokaal actief voor GroenLinks, maar die partij ziet bijvoorbeeld niks in CO2-afvang en opslag. Heeft u nooit behoefte om het in de politiek hogerop te zoeken? Als wetenschapper staat u wat betreft het klimaatbeleid toch aan de zijlijn.
,,Ik doe mijn best om hier en daar wat bij te sturen, maar politiek en wetenschap zijn toch echt twee verschillende takken van sport.’’
