Categorie: Uit de Media (NL)
Uit de Media
| Titel | Bron: |
| ‘Biomassa is bom onder het klimaat’ | AD – 3-10-2019 |
| Brandhout, schaarste door wildgroei | MILIEUDEFENSIE – FACTSHEET BRANDHOUT |
| ‘Miljardensubsidies voor biomassa zijn weggegooid geld’ | AD – 3-10-2019 |
| Eric Wiebes blijft biomassa verdedigen | DDS – 21-11-2019 |
| 11,4 miljard euro aan subsidie | De Gelderlander – 3-10-2019 |
| ‘Van mij mag deze biomassacentrale weg, liever vandaag dan morgen’ | De Gelderlander – 28-1-2020 |
| Protest tegen biomassa in Ede zwelt aan | De Gelderlander – 28-1-2020 |
| Stop snel met subsidies voor biomassa | Trouw – 5-11-2019 |
‘Biomassa is bom onder het klimaat’
In de grote kolencentrales, in nieuwe biomassacentrales, in flatgebouwen: Nederland gaat massaal energie opwekken uit biomassa. Maar voor het klimaat en het milieu kunnen we volgens gerenommeerde wetenschappers en de stikstofadviescommissie nog beter gas verbranden dan hout.
UIT: AD, Annemieke van Dongen en Chris van Mersbergen 3 oktober 2019
Het leek zo’n beetje het ei van Columbus op weg naar een klimaatneutraal Nederland: biomassa. Met alleen wind- en zonne-energie kunnen de doelen uit het Klimaatakkoord (de helft minder broeikasuitstoot in 2030) nooit worden gehaald. En daarbij: ook als het dagenlang windstil en bewolkt is, moet de stroomvoorziening op gang blijven. Daarom komt biomassa, het verbranden van hout in onze huidige kolencentrales om energie op te wekken, maar wat goed van pas. Het idee daarachter: met biomassa breng je een natuurlijke kringloop op gang. De CO2 die vrijkomt bij het verbranden van hout, wordt opgenomen door bomen die groeien op de plaats van de exemplaren die voor dat doel zijn gekapt.
Maar, zo stellen invloedrijke Europese wetenschappers nu in harde bewoordingen: de gedachte dat dit een CO2-neutraal proces is, is een waanidee. De vraag naar biomassa zal de komende jaren zo stevig toenemen, dat daarvoor veel te veel bomen worden gekapt. Nieuwe bomen groeien nooit snel genoeg aan om de CO2 die vrijkomt op te nemen. Dat kan enkele jaren tot wel decennia duren. En dus ontploft de komende jaren als het ware een enorme broeikasbom. Dáár is de opwarmende aarde natuurlijk totaal niet mee geholpen.
Open haard
Bij verbranding komen zelfs meer broeikasgassen vrij dan bij steenkool, concludeert de Europese wetenschapskoepel EASAC. Dat komt doordat hout geen efficiënte brandstof is. Iedereen met een open haard of houtkachel weet hoeveel hout nodig is om je huis op een koude winteravond warm te stoken. Het rendement van aardgas is veel hoger. Om dezelfde hoeveelheid energie op te wekken, komen daarbij dus veel minder broeikasgassen in de lucht.
De CO2-uitstoot van het transport en het bewerken van het hout tot pellets komen daar nog eens bovenop. Want in Nederland is lang niet genoeg snoeihout beschikbaar om in de snelgroeiende vraag naar biomassa te voorzien. Energiebedrijven importeren op grote schaal houtkorrels voor biomassacentrales uit de Baltische Staten en Noord-Amerika – met schepen die stikstof, fijnstof en broeikasgassen uitstoten.
In die landen wordt bovendien zoveel hout voor energie gerooid dat zich een ecologische ramp voltrekt, stelt hoogleraar Louise Vet, die namens Nederland in de milieugroep van EASAC zit. ,,Daar ontstaan snelgroeiende, eenvormige bossen waar weinig biodiversiteit meer is.’’
Papieren winst
Het importeren van biomassa is voor Nederland enorm aantrekkelijk omdat we er op papier onze nationale CO2-uitstoot snel mee kunnen verminderen. Volgens Europese regels hoeven we voor verbranding geen CO2-uitstoot te rekenen, terwijl die er in de praktijk natuurlijk wel is. Vervangen we steenkool door houtpellets, dan daalt de uitstoot van de centrales in één klap tot nul – op papier, want in de praktijk stoten ze zelfs meer CO2 uit dan voorheen. In theorie moet het land waar de biomassa is geoogst de uitstoot wel rapporteren. Maar of dat ook overal keurig gebeurt? Vet acht het onwaarschijnlijk. ,,De VS is onder president Trump uit het Klimaatakkoord gestapt. Grondeigenaren in Noord-Amerika kunnen met hun bossen doen wat ze willen.’’
Per jaar gaat de centrale in Diemen 18.000 voetbalvelden aan bos verbranden. Per dag gaat het om 25 vrachtwagens hout
Fenna Swart, Federatie tegen Biomassacentrales
Ook de commissie van oud-minister Johan Remkes (VVD), die aanbevelingen moest doen om Nederland uit de deze zomer ontstane stikstofcrisis te helpen, heeft zijn bedenkingen bij het blinde geloof in biomassa. In zijn eindrapport adviseerde Remkes de miljardensubsidies die naar honderden kleine en grote biomassa-installaties en -centrales gaan te ‘heroverwegen’ – een keurig woord voor afschaffen.
Voor de grote energiebedrijven is die aanbeveling een harde klap. De Duitse energiereus RWE, die 2,6 miljard euro subsidie ontvangt om zijn kolencentrales in Geertruidenberg en Eemshaven volledig te verbouwen voor biomassa, is des duivels. Taco Douma, de baas van de RWE-centrales, noemt het een ‘bizar advies’. ,,De wetenschap onwaardig. Het is onvolledig en onjuist.”
Michel Groeneveld van Uniper, dat biomassa stookt in een centrale op de Maasvlakte, spreekt van een ‘raar en dom voorstel’. ,,Biomassa heeft geen enkele invloed op stikstof. Of je nu steenkool gebruikt of biomassa, het maakt niet uit, want het wordt door filters toch allemaal opgevangen in de centrale.”
Vieze lucht
Milieuclubs bestrijden die stelling. Ondanks de filters belanden bij grote biomassa-installaties jaarlijks miljoenen kilo’s stikstof (stikstofoxiden en ammoniak) en ander fijnstof in de lucht. De centrales moeten daarom worden stilgelegd, stelt Mobilisation for the Environment, dat naar de rechter is gestapt.
Ook bezorgde buurtbewoners grijpen de stikstofuitspraak van de Raad van State aan om de bouw van nieuwe biomassacentrales tegen te houden. Zo togen tegenstanders van een grote centrale (120 megawatt) die energiebedrijf Vattenfall wil bouwen bij Diemen, deze maand naar de rechter. Ze vrezen dat de centrale de lucht gaat vervuilen die zij elke dag inademen. ,,Per jaar gaat de centrale 18.000 voetbalvelden aan bos verbranden. Per dag gaat het om 25 vrachtwagens hout. Dat is ontzettend slecht voor de luchtkwaliteit én voor het klimaat. Daar verzetten wij ons tegen’’, verklaart Fenna Swart van de Federatie tegen Biomassacentrales.
Aan de uitstoot van biomassacentrales worden veel minder strenge eisen gesteld dan aan bestaande kolen- en gascentrales, bevestigt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Ook hebben ze minder hoge schoorstenen en worden ze geregeld dichter bij dorpen of steden gebouwd.
Komende jaren komen er bovendien honderden kleinere biomassa-installaties bij, blijkt uit subsidietoekenningen die deze krant opvroeg bij het ministerie van Economische Zaken. Vaak middenin woonwijken. Het gaat dan bijvoorbeeld om installaties in appartementencomplexen die van het gas af moeten. In zulke zogenoemde pelletkachels worden kleine brokjes samengeperst hout verbrand (dezelfde pellets die sinds kort in de grote kolencentrales worden bijgestookt – en waar ze uiteindelijk voor 100 procent op moeten gaan draaien).
Oerbos
Het Longfonds maakt zich zorgen over die trend. ,,We zien nu een enorme groei van biomassa, maar mensen moeten zich realiseren dat het stoken van hout de lucht vervuilt. Fijnstof, zoals stikstofoxiden, veroorzaakt chronische ziektes als bronchitis en astma. Niet voor niets roepen wij mensen op te kiezen voor schonere vormen van verwarming dan houtkachels.’’
Ook de stikstofadviescommissie van oud-minister Remkes is ongerust en pleit voor meer onderzoek. ,,Het gaat om zulke grote hoeveelheden, dat wij ons zorgen maken over de gevolgen voor de gezondheid van mensen. Het is onduidelijk wat de uitstooteisen zijn en of daar controle op is’’, zegt hoogleraar Vet, een van de leden van de commissie. De hoge CO2-uitstoot van biomassa is echter de voornaamste reden dat de commissie het kabinet adviseert om met subsidies voor biomassabijstook te stoppen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nuanceert de harde conclusies van de wetenschappers en de commissie-Remkes. ,,Om subsidie te krijgen, moeten de elektriciteitsproducenten aantonen dat alle gebruikte biomassa voldoet aan strenge eisen. Daarvoor hebben ze certificaten nodig van leveranciers’’, zegt biomassadeskundige Bart Strengers van het PBL.
Zo wordt volgens hem voorkomen dat oerbossen worden gekapt om in onze energiecentrales te verdwijnen. ,,Het gaat om bosbouw; boseigenaren zijn er ook niet bij gebaat om alles in één keer te kappen.’’ In de praktijk belanden vooral takken en resthout als pellets in de centrales, zegt Strengers. ,,Boomstammen leveren veel meer op als zaaghout, voor planken.’’
Zorgen
Als we deze miljarden goed hadden besteed, hadden we er een hele waterstofeconomie van kunnen optuigen Louise Vet, hoogleraar
De zorgen van de wetenschappers moeten volgens het PBL wel serieus worden genomen. ,,Maar we mogen niet alle biomassa over één kam scheren. Volgens de meeste studies zullen we de komende jaren duurzame biomassa nodig hebben om de klimaatdoelen te halen.’’ Het klimaatpanel IPCC van de VN bevestigt dat. Zo zal biomassa nodig zijn als overgangsbrandstof voor transport dat niet zo makkelijk te elektrificeren valt. Denk aan scheepvaart, zware vrachtwagens en vliegtuigen. Ook kan de chemische industrie, die van aardolie als grondstof af moet, er materialen van maken.
Daarnaast moet beter gekeken worden waar we biomassa vandaan halen, stelt milieuclub Natuur & Milieu, dat zich grote zorgen maakt over de bijstook van hout in kolencentrales. ,,We mogen het klimaatprobleem niet oplossen door de natuur te vernachelen’’, zegt directeur Marjolein Demmers. ,,Maar snoeiafval uit Nederland en reststromen uit de voedingsindustrie bijvoorbeeld kunnen wel degelijk een duurzame energiebron zijn. Laten we ervoor waken om biomassa nu helemaal in de ban te doen. We staan voor een enorme opgave om de broeikasgasuitstoot te verminderen, één simpele oplossing is er niet. Voor sommige doelen kan biomassa wel degelijk een goed idee zijn.’’
Dat beaamt de Europese wetenschapskoepel ook. ,,Maar laagwaardige energie opwekken uit hout is het allerlaatste wat we ermee zouden moeten willen’’, stelt Vet, die daar al jaren voor waarschuwt en met lede ogen aanziet hoe nu miljardensubsidies naar de grote energiecentrales gaan. ,,Als we dit geld goed hadden besteed, hadden we er een hele waterstofeconomie van kunnen optuigen.’’
Waterstof kan volgens deskundigen in de toekomst gaan fungeren als dé schone energiedrager: het is te verbranden zonder CO2-uitstoot, makkelijk te transporteren en op te slaan voor windstille dagen waarop de zon niet schijnt. Vet: ,,Daar zouden we voor de economie, het klimaat én de natuur een enorme slag mee kunnen slaan.’’
Brandhout, schaarste door wildgroei
MILIEUDEFENSIE – FACTSHEET BRANDHOUT, SCHAARSTE DOOR WILDGROEI
De resultaten van het rapport “Reststromen uit bossen en de houtverwerkende industrie”
Nederland wekt duurzame energie op uit biomassa zoals hout. Op dit moment is Nederland al voor ruim een kwart aangewezen op import van houtresten, terwijl de grote omslag naar een klimaatneutraal energiesysteem nog moet beginnen. De landen waar Nederland haar brandhout vandaan haalt, hebben het hout zelf ook nodig om te verduurzamen. Kortom, er is niet genoeg brandstof beschikbaar. Dit blijkt uit een nieuw rapport van Biomass Research, in opdracht van Milieudefensie.
Het verbranden van hout is een manier om energie op te wekken. Maar hout is ook een schaarse grondstof. Ondanks dat bossen veel hout leveren, is ook de vraag naar hout enorm. En veel bossen zijn te waardevol als natuurgebied om te gebruiken voor houtproductie. Resthout, zoals het hout dat overblijft tijdens de productie van meubels, planken en spaanplaat, kan wel worden verbrand. In het onderzoek is alleen het aanbod van resthout verkend in landen in de regio waarvan is te verwachten dat zij resthout over hebben voor de export.
Op basis van het onderzoeksrapport van Biomass Research en gesprekken met deskundigen in de Baltische staten1 concluderen we dat de ruimte om meer gebruik te maken van biomassa voor de productie van elektriciteit en warmte beperkt is. Bovendien worden houtresten ook een belangrijke grondstof chemische industrie nu fabrieken overschakelen van fossiele grondstoffen op natuurlijke materialen: de biobased productie.
Stoken voor het klimaat
Tijdens de productie van meubels en planken blijven houtresten over. Als hier geen andere bestemming voor is, kan het verbranden van deze houtresten een goed alternatief zijn voor het verbranden van kolen of gas. Milieudefensie stelt wel een aantal voorwaarden:
• Houtverbranding mag niet concurreren met hoogwaardiger gebruik, bijvoorbeeld in de productie van spaanplaat of als grondstof voor de chemische industrie.
• Houtresten moeten afkomstig zijn uit landen die een ambitieus klimaatbeleid uitvoeren. Import uit die landen mag daar niet leiden tot hogere kosten voor duurzame energie.
• Nederland mag alleen houtresten importeren uit landen en ondernemingen met een controleerbaar en verantwoord bosbeheer.
Grenzen aan groei
Het Platform Bio-Energie geeft in haar Jaarrapportage 2018 aan dat in 2018 77% van alle houtige biomassa die gebruikt is voor bio-energie uit Nederland kwam (snoeihout, dunningshout, resthout, houtpellets). Het overige deel kwam voornamelijk uit onze buurlanden en de Baltische staten. Biomass Research komt uit op 73%. De conclusie is duidelijk, nu al importeren we ruim een kwart van ons brandhout uit het buitenland.
Nederland importeert dus al veel brandhout uit Noord-Europa, maar ook uit de Verenigde Staten. Vooral in de vorm van houtpellets: kleine brokjes samengeperst resthout. De import vanuit de Verenigde Staten is onwenselijk omdat ze zelf veel energie nodig hebben. Bovendien is er geen betrouwbare klimaatboekhouding meer sinds ze uit het klimaatverdrag zijn gestapt. Ook verdwijnen er hele bossen in Amerikaanse pelletfabrieken.
De houtimport vanuit de Baltische staten en Scandinavië is minder controversieel. Hoeveel de productie van meubels, planken en spaanplaat verder kan toenemen, zodat er ook meer houtafval beschikbaar komt, is echter de vraag. Bovendien hebben Finland, de Baltische Staten en Duitsland ook nog flinke stappen te zetten bij het verduurzamen van de eigen warmte en elektriciteitsvoorziening. Export van brandhout concurreert daar dus met het verduurzamen van hun eigen energiesysteem.
Gebruik tot 2030
In Nederland zullen we in 2020 10% meer biomassa gebruiken dan in 2013. Ook in Duitsland en de Baltische Staten neemt het gebruik van hout in biomassacentrales toe. In de 7 onderzochte landen gezamelijk neemt het verbranden van hout met 20% toe.
Het verbruik van energie uit biomassa groeit de komende jaren, vooral door bijstook in kolencentrales.
Het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht dat het biomassaverbruik daarna vrij constant blijft (Klimaaten energieverkenning 2019). De inzet van biomassa in ketels bij bedrijven neemt rond 2025 toe, terwijl de bij- en meestook van biomassa in kolencentrales dan weer afneemt door het aflopen van subsidies gevolgd door het sluiten van de centrales in 2030. Er is tot en met 2027 subsidie beschikbaar voor bijstook in kolencentrales van Uniper, RWE en Riverstone.
Het biomassagebruik in Nederland stijgt de komende tijd dus, terwijl Nederland nu al voor minstens een kwart aangewezen is op import van houtresten. Als we meer biomassacentrales bouwen, bijvoorbeeld voor het verwarmen van woningen of industriële installaties, moeten we nog meer hout importeren. En Nederland is niet de enige houtimporteur. Ook landen als Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en België gebruiken biomassacentrales.
Beschermen van bossen
Uit productiebossen wordt hout geoogst en komen houtresten vrij. Als de regels van FSC worden gevolgd, wordt de opslag van CO2 niet aangetast. In de praktijk betekent dit dat goed toezicht cruciaal is. Beschermde bossen mogen niet voor de bijl gaan. En er moet gecontroleerd worden dat hout daadwerkelijk gebruikt wordt voor de productie van planken en andere duurzame bouwmaterialen, en niet voor brandhout. Dat kan door de kosten voor handhaving en bosbeheer door te berekenen in de houtprijs.
Reststromen
Uit het onderzoek blijkt dat houtresten kunnen voorzien in driekwart van de behoefte in de onderzochte landen. De Baltische staten bijvoorbeeld, hebben geen overschot aan houtresten. Zij kunnen wel in hun eigen houtbehoefte voorzien door over te schakelen op meer efficiënte houtkachels, die met dezelfde hoeveelheid hout veel meer woningen kunnen verwarmen. Bovendien importeren ook Engeland en Denemarken veel brandhout. In Nederland kunnen we dus geen gebruik maken van hun overschot. Wel is er in Nederland veel afval zoals GFT en bermmaaisel beschikbaar. Dit afval kan echter niet verbrand worden in houtovens. Een goede reden om te stoppen met het bouwen van houtovens en te onderzoeken of we dit afval kunnen gebruiken voor het opwekken van energie.
Niet genoeg brandstof
In de meeste landen wordt de volledige hoeveelheid beschikbaar hout al ingezet. En de grote omslag naar een 50% hernieuwbare energievoorziening, en een klimaatneutraal energiesysteem in 2050, moet nog beginnen! De conclusie is duidelijk: de rek is eruit, terwijl de uitdagingen enorm zijn.
Overige biomassastromen
Naast hout zijn er andere biomassastromen, vooral vanuit de landbouw- en voedingsmiddelenindustrie. Denk aan GFT-afval, stro en voedselresten. Deze stromen zijn echter niet geschikt voor biomassaverbranders. Bovendien zijn deze stromen voor een groot deel afhankelijk van de import van veevoer en soja. Nu Nederland is begonnen met de omschakeling naar een circulair landbouwsysteem blijft er veel minder restmateriaal over. Hoeveel reststromen er in de toekomst beschikbaar zullen zijn voor de opwekking van energie, bijvoorbeeld door vergisting en vergassing, is nog maar de vraag.
MILIEUDEFENSIE – FACTSHEET BRANDHOUT, SCHAARSTE DOOR WILDGROEI
‘Miljardensubsidies voor biomassa zijn weggegooid geld’
Door: Annemieke van Dongen en Chris van Mersbergen 3 oktober 2019
De miljardensubsidies die Nederland in biomassacentrales stopt zijn weggegooid geld, concludeert de Europese koepel van wetenschappers. Energie opwekken met hout uit bossen zorgt voor meer CO2-uitstoot dan kolen en gas. ,,Het is een waanidee dat het verbranden van biomassa duurzaam is.’’
In Nederland staan binnen een paar jaar liefst 628 biomassa-installaties, blijkt uit een inventarisatie van deze nieuwssite. Daarvoor heeft de overheid 11,4 miljard euro subsidie gereserveerd. Het kabinet beschouwt biomassa als een belangrijke duurzame energiebron die komende jaren nodig is om de klimaatdoelen te halen en de gaskraan in Groningen dicht te draaien. Zo worden de grote kolencentrales in Geertruidenberg en Eemshaven momenteel omgebouwd tot biomassacentrales.
Die ombouw werkt averechts voor het klimaat en is een slechte besteding van publiek geld, stelt de European Academies Science Advisory Council (EASAC). ,,Biomassa is een heel slechte energiebron. Verbranding van hout levert weinig energie op, waardoor er netto meer CO2 uit de schoorsteen komt dan bij kolen en gas. Door een Europese afspraak hoeven we die uitstoot alleen niet in onze klimaatboekhouding op te nemen’’, zegt hoogleraar Louise Vet, die namens de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in de milieugroep van EASAC zit.
Biomassa is een heel slechte energiebron. Verbranding van hout levert weinig energie op, waardoor er netto meer CO2 uit de schoorsteen komt. (Louise Vet, hoogleraar)
Nieuwe bomen
De Europese afspraak luidt
dat de CO2-uitstoot van biomassa
meetelt in het land waar de biomassa is geoogst – in de praktijk veelal
Noord-Europa en Amerika. Omdat na die ‘oogst’ weer nieuwe bomen worden geplant
die CO2 opnemen, wordt biomassa als
duurzaam beschouwd. Onterecht, stellen de wetenschappers. ,,Het duurt jaren,
soms zelfs decennia, voor dezelfde hoeveelheid CO2 weer is opgenomen door nieuwe bomen’’, zegt Vet. ,,Het is
een waanidee dat het in één klap verbranden van biomassa in deze enorme
hoeveelheden duurzaam is.’’
De stikstofcommissie
van Johan Remkes adviseerde het kabinet vorige week ook al om
te stoppen met subsidies voor het bijstoken van biomassa.
Energiebedrijf RWE, dat 2,6 miljard euro subsidie ontvangt om biomassa te
stoken in zijn kolencentrales, vindt dat advies ‘bizar en onjuist’.
Mochten de subsidies worden stopgezet, dan zullen energiebedrijven compensatie
eisen, waarschuwt brancheorganisatie Energie Nederland. ,,De subsidie is
onherroepelijk toegekend.’’
Meer verdieping vind je hier: ‘Biomassa is bom onder het klimaat’ (Premium)
Vicepremier Carola Schouten zegt dat het kabinet geen taboes uit de weg zal gaan bij het oplossen van het stikstofprobleem in Nederland. Dat was haar reactie op een advies van oud-minister Johan Remkes die stelt dat het kabinet ‘zo snel mogelijk drastische maatregelen moet nemen’, zoals inkrimping van de veestapel en verlaging van de maximumsnelheid:
Eric Wiebes blijft biomassa verdedigen
Uit: DDS, door Olivier Smits, 21 November 2019
Eric Wiebes blijft biomassa als energiebron nog steeds verdedigen, ondanks ‘zorgen’
Er wordt weer flink gepolderd in politiek Den Haag. Gisteravond vond in de Tweede Kamer een begrotingsdebat plaats. Het ging daarbij over biomassa als energiebron, waar veel ‘zorgen’ over zijn. Ondanks die zorgen is Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en Klimaat, van mening dat deze energiebron nog steeds te verdedigen valt.
Biomassacentrales zijn volgens het kabinet van levensbelang om de gestelde klimaatdoelen te halen. Het gaat dus over klimaat en dan weet u: hier wordt grof geld over de balk gesmeten. Zo stelt het kabinet 11,4 miljard euro beschikbaar aan subsidies om dit te financieren. Kortom: een duur grapje. Maar of die centrales nou allemaal zo duurzaam zijn valt te betwijfelen, zo vinden de kornuiten van D66.
“Die centrales stoten CO2, stikstof en fijnstof uit. Dus met die duurzaamheid valt het wel mee, vindt D66. De partij vraagt Wiebes om strenger te controleren bij het uitdelen van subsidies en strengere milieueisen te stellen.”
En dat is nog niet alles. In oktober was er een groep EASAC-wetenschappers die ons even kwamen vertellen dat de subsidies weggegooid geld zouden zijn. Er werd zelfs gesproken over een ‘waanidee’.
“Biomassa is een heel slechte energiebron. Verbranding van hout levert weinig energie op, waardoor er netto meer CO2 uit de schoorsteen komt dan bij kolen en gas. Door een Europese afspraak hoeven we die uitstoot alleen niet in onze klimaatboekhouding op te nemen’’, zegt hoogleraar Louise Vet, die namens de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen in de milieugroep van EASAC zit.”
Ondanks de zorgen van verschillende partijen en de vernietigende kritiek van wetenschappers, vindt Wiebes deze ‘energiebron’ dus nog steeds te verdedigen. “De zorgen zijn geen onzin. Maar het concept vind ik uiterst verdedigbaar”, zo liet de VVD-bewindsman eventjes weten. Fijn hé, zo’n minister.
11,4 miljard euro aan subsidie
11,4 miljard euro aan subsidie voor vervuilende biomassacentrales ‘weggegooid geld’
De miljardensubsidies die Nederland in biomassacentrales stopt zijn weggegooid geld, concludeert de Europese koepel van wetenschappers. Energie opwekken met hout zorgt zelfs voor meer CO2-uitstoot dan kolen en gas. ,,Het is een waanidee dat het verbranden van biomassa duurzaam is.’’
Uit: De Gelderlander; Annemieke van Dongen, Chris van Mersbergen, Sjors Moolenaar 03-10-19
In Nederland staan binnen een paar jaar liefst 628 biomassa-installaties, blijkt uit een inventarisatie van deze krant. Daarvoor heeft de overheid 11,4 miljard euro subsidie toegekend.
Het kabinet beschouwt biomassa als een belangrijke duurzame energiebron die de komende jaren nodig is om de klimaatdoelen te halen en de gaskraan in Groningen dicht te kunnen draaien. Zo worden de grote kolencentrales in Geertruidenberg en Eemshaven momenteel omgebouwd tot biomassacentrales.
Die ombouw werkt averechts voor het klimaat en is een slechte besteding van publiek geld, stelt de European Academies Science Advisory Council (EASAC).
,,Biomassa is een heel slechte energiebron. Verbranding van hout levert weinig energie op, waardoor er netto meer CO2 uit de schoorsteen komt dan bij kolen en gas. Door een Europese afspraak hoeven we die uitstoot alleen niet in onze klimaatboekhouding op te nemen”, zegt hoogleraar Louise Vet van de Wageningen Universiteit, die namens de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in de milieugroep van EASAC zitting heeft.
De Europese afspraak luidt dat de CO2-uitstoot van biomassa meetelt in het land waar het materiaal is geoogst – in de praktijk veelal Noord-Europa. Omdat na die ‘oogst’ weer nieuwe bomen worden geplant die CO2 opnemen, wordt biomassa als duurzaam beschouwd. Onterecht, stellen de wetenschappers.
,,Het duurt jaren, soms zelfs eeuwen, voordat dezelfde hoeveelheid CO2 weer is opgenomen door nieuwe bomen’’, zegt Vet. ,,Het is een waanidee dat het in één klap verbranden van biomassa in deze enorme hoeveelheden duurzaam is.’’
Remkes adviseert tegen subsidies
De stikstofcommissie van oud-minister Johan Remkes adviseerde het kabinet vorige week ook al om te stoppen met subsidies voor het bijstoken van biomassa.
Energiebedrijf RWE, dat 2,6 miljard euro subsidie ontvangt om biomassa te stoken in zijn kolencentrales, vindt dat advies ‘bizar en onjuist’. Mochten de subsidies worden stopgezet, dan zullen energiebedrijven compensatie eisen, waarschuwt brancheorganisatie Energie Nederland. ,,De subsidie is onherroepelijk toegekend.’’
Protest tegen Arnhemse centrale
Op meerdere plekken in onze regio is al langer weerstand tegen biomassacentrales. Tegenstanders vrezen dat de uitstoot schadelijk is voor hun gezondheid en wijzen op het vervuilende karakter: om voldoende stookhout te hebben, moet er materiaal uit het buitenland worden gehaald.
De Arnhemse gemeenteraad nam vorige week een motie aan om de opening op 1 januari 2020 van de biomassacentrale op Industriepark Kleefse Waard van tafel te krijgen, vooralsnog tevergeefs. De provincie gaf de vergunningen jaren geleden al af, sinds deze week draait de centrale van Veolia op proef.
Een ander verhaal
,,Het negatieve beeld over biomassa”, zegt de Gelderse
gedeputeerde Jan van der Meer, ,,komt door de bijstook van biomassa in
kolencentrales. Maar biomassa uit duurzaam beheer van bos, landschap en
stedelijk groen is een ander verhaal.’’
,,En daar hebben we het over bij de biomassacentrale in Arnhem. Door inzet van
de nieuwste technieken heeft Veolia hier een biomassacentrale gebouwd met een
rendement van meer dan 90 procent en met een reductie van 30 procent van de
uitstoot ten opzichte van de gasgestookte centrale die er nu staat.”
Duurzame biomassa uit de regio kan een beperkte bijdrage leveren aan de
energietransitie, denkt de GroenLinks-gedeputeerde. ,,Zeker als
transitiebrandstof richting duurzamere bronnen. Vergeet niet dat het
alternatief hier aardgas is, waar nog meer bezwaren aan zitten, want bij de
productie en transport van aardgas komt door lekkages veel methaan vrij en dat
is een broeikasgas dat tientallen keren erger is dan CO2.”
‘Van mij mag deze biomassacentrale weg, liever vandaag dan morgen’
EDE – De maat is vol voor Edenaar Rini Ruitenschild. De bewoner van een huis aan de Asakkerweg ageert tegen de biomassacentrale aan de Knuttelweg. ,,Een paar dagen geleden stond mijn slaapkamer vol rook. Ik zeur niet snel, maar dit is zo’n inbreuk op mijn privacy dat ik nu hemel en aarde ga bewegen om het te stoppen. Ik wil gewoon met open raam kunnen slapen.” Erika van Gils 28-01-20, 09:00 Laatste update: 11:23
Ruitenschild heeft last van rook- en stankoverlast van de Edese centrale. ,,Dat is zeker een paar keer per maand zo. Ik zie er soms ook zwarte rook uitkomen.”
Hij maakte melding van de overlast bij de Omgevingsdienst de Vallei. Een woordvoerder van de dienst laat weten dat het afgelopen jaar 15 meldingen zijn binnengekomen over de centrale aan de Knuttelweg.
Lees ook
(3)
Ruitenschild stuurde het voltallig college van B en W en alle Kamerleden een brief waarin hij de overlast beschrijft en zijn ongenoegen uit over het fenomeen biomassa. ,,Ieder lid schrijf ik persoonlijk aan over deze onzin. We geven in dit land subsidies om bomen te verbranden. Dan vraag ik je….?”
Wijkbewoners onderschrijven de klachten
Zelf kappen we gezonde bomen en stoken die op. Dan ben je toch van het padje af.Alex van Engelenburg
De meeste wijkbewoners onderschrijven de klachten van Ruitenschild. ,,Als ze aan het proefdraaien zijn, ruik je de centrale sowieso”, zegt René Cammeraat. Erger dan die overlast vindt ze het geld dat er in de biomassa wordt gepompt. ,,Het draagt nergens toe bij. We maken ons druk om het stoken van open haarden en hier staan er honderd tegelijk aan.”
Alex van Engelenburg vindt het ‘van de zotte’. ,,In Australië branden hele bossen af, dat vinden we erg. Maar zelf kappen we gezonde bomen en stoken die op. Dan ben je toch van het padje af.” Iedere dag ziet hij vrachtwagens met houtsnippers rijden. ,,Allemaal groen dat die pijpen in gaat. Ze zeggen resthout, maar hoeveel moet je wel niet snoeien om al die centrales te laten draaien?”
Niet iedereen heeft last
Ze zeggen dat het stoom is, maar ik maak me wel ongerust. Claudia Kingma
Niet alle bewoners aan de Asakkerweg hebben last. ,,Ik merk er weinig van, ik werk overdag”, zegt een bewoonster. Een ander schudt zijn hoofd als hem gevraagd wordt of hij last heeft van de centrale.
Aan de overkant van de N224, in de Buitenzorglaan, zijn er wel zorgen. ,,Er zijn momenten dat er zoveel wordt gestookt dat hele wolken ons zicht blokkeren”, zegt Claudia Kingma. ,,Laatst zagen we de huizen aan de overkant amper. Ze zeggen dat het stoom is, maar ik maak me wel ongerust.”
Kingma zou het fijn vinden als er metingen worden gedaan. ,,Tuurlijk is de N224 hier voor de deur vervuilend en stoken ook mensen in de wijk hout, het is een optelsom.”
Buurman Fred Goedel noemt het ‘één grote bende’. Hij en zijn vrouw kijken op de centrale uit. ,,Er komt een geweldige hoeveelheid stoom uit die pijpen, die vaak neerslaat op de Asakkerweg. Gelukkig voor ons staat de wind regelmatig de andere kant op.”
Als het koud is, ziet de Edenaar aan de damp die uit de grond komt, precies waar de buizen van het Warmtebedrijf lopen. ,,Ze verliezen ook nog eens een hoop warmte.”
Melding van reukoverlast
Ze zeggen condens, maar naar mijn weten is condens niet zwart.Fred Goedel
Het echtpaar maakte melding van reukoverlast bij de provincie. ,,Ze beloofden er naar te kijken, maar het ding blijft rotzooi uitstoten. We zien het constant walmen. Ze zeggen condens, maar naar mijn weten is condens niet zwart. Wat brengt dit in de toekomst? Niemand kan het zeggen. Van mij mag dat ding liever vandaag dan morgen weg”, zegt Goedel.
Ook uit de wijk Maandereng , waar aan de Geerweg een centrale staat, komen klachten over rookpluimen die over de daken van de huizen drijven. ,,Werkelijk om woest van te worden. Welke wethouder heeft hier ooit schone schijn mee behaald?”, zegt iemand op Twitter.
De gemeente Ede laat jaarlijks emissiemetingen doen, om te kijken naar de verspreiding van de uitstoot in de directe omgeving. Begin februari vindt er bij de centrale Knuttelweg weer zo’n meting plaats.
Protest tegen biomassa in Ede zwelt aan
EDE – Het protest tegen de drie biomassacentrales in Ede groeit. Bewoners rond de centrales van Warmtebedrijf Ede klagen over rook in de slaapkamer, stinkende uitstoot en rookwolken die het uitzicht belemmeren. Erika van Gils 28-01-20, 07:01
Het afgelopen jaar kwamen er tientallen klachten over overlast van drie biomassacentrales binnen bij de gemeente Ede. Landelijk liggen de op hout gestookte biomassacentrales al langer onder vuur. Voor het eerst is er nu in Ede toenemend protest van bewoners. Vooral de uitstoot van fijnstof en kooldioxide (CO2) baart veel Edenaren zorgen.
Houtige biomassa
In Ede draaien drie bio-energie centrales al enkele jaren op houtige biomassa. Zo’n 18.500 Edese woningen en bedrijven ontvangen hiervan hun warmte. Uit recente onderzoeken blijkt dat bij de verbranding meer stikstof, fijnstof en CO2 vrijkomt dan bij de verbranding van aardgas.
Soms komt er zelfs zwarte uitstoot uit die pijpen. Wat doet dat op den duur?Alex Engelenburg, Bewoner Asakkerweg Ede
Steeds meer Edenaren maken zich zorgen over de negatieve gevolgen van de centrales. ,,Af en toe staat het hier blauw van de rook”, zegt Rini Ruitenschild, bewoner van de Asakkerweg in Ede-Noord. ,,Je hoeft er niet voor gestudeerd te hebben om te weten dat dit slecht is voor je gezondheid.”
Op filmpjes die Ruitenschild heeft, is te zien hoe dikke rookwolken over het dak van de gemeentewerf rollen. ,,Dit was op de dag dat het RIVM een stookalert gaf voor houtkachels”, zegt een verbouwereerde Ruitenschild. ,,Voor de centrale geldt dat blijkbaar niet.”
Veel omwonenden vragen zich af wat het effect van de uitstoot op hun gezondheid is. ,,Soms komt er zelfs zwarte uitstoot uit die pijpen. Wat doet dat op den duur?”, zegt Alex Engelenburg.
Gezondheidsrisico
De gemeente zegt niet te kunnen garanderen dat blootstelling aan de uitstoot niet leidt tot gezondheidsklachten. ,,Uiteraard zijn er in Ede maatregelen genomen om het risico op gezondheidsklachten te beperken. De centrales hebben filters om de uitstoot te beperken”, stelt een woordvoerder. ,,We communiceren openlijk over de gezondheidseffecten van de centrales, maar ook over open haarden, die ook een negatief effect op de luchtkwaliteit hebben.”
Klachten
Het Warmtebedrijf laat weten het ‘heel vervelend te vinden dat mensen denken dat de centrales in verband staan met genoemde overlast’. ,,Als de installaties in gebruik zijn, is er sprake van volledige verbranding waarbij alleen waterdamp uit de schoorsteen komt.”
Volgens het bedrijf kan er alleen in incidentele gevallen, tijdens het opstarten, open haardgeur waarneembaar zijn. ,,Bijna altijd ligt de oorzaak niet bij onze installaties, maar bij open haarden, vuurkorven of barbecues.” Het bedrijf gaat bij iedere klacht na waar de overlast vandaan komt. Het laatste uitstootrapport mocht deze krant, ondanks herhaalde verzoeken, niet inzien. ,,Dat is niet openbaar.”
Stop snel met subsidies voor biomassa
De Eerste Kamer moet vandaag het kabinet afhelpen van de illusies over biomassa, schrijven Fenna Swart en Martin Luiga.
Gepubliceerd in Trouw, 5 November 2019.
Fenna Swart en Martin Luiga5 november 2019, 10:29
Het zal niemand verbazen dat de recente klimaat- en energieprognose aantoonde dat het kabinet niet genoeg doet om de CO2-uitstoot in 2020 met 25 procent te verminderen. In reactie kondigde minister Wiebes afgelopen vrijdag een extra subsidieronde aan voor projecten op het gebied van duurzame energie, ook biomassa. Een verkeerde stap met mogelijk rampzalige gevolgen.
Eerder vorige week vernam het kabinet van adviesbureau DNV GL dat biomassa nog slechter is voor het klimaat dan het verbranden van gas en kolen. Zelfs directeur Magnus Hall van het Zweedse Vattenfall gaf in deze krant aan dat hij ‘pas op de plaats’ wilde maken. Er zijn grote zorgen over de gezondheidsrisico’s van biomassa, ook bij de experts van het RIVM en de GGD. Bovendien ligt er wetenschappelijk bewijs dat de verhoogde CO2-uitstoot van biomassa niet kan worden gecompenseerd met nieuwe bomen. Dat alles heeft onze minister blijkbaar niet kunnen overtuigen om de miljarden aan subsidie te stoppen. En juist daardoor gaat Vattenfall toch door met de geplande biomassacentrale in Diemen, de grootste in Nederland.
De subsidie is gebaseerd op twee illusies
De overheidssubsidie voor biomassa is gebaseerd op twee illusies: het is de oplossing voor het bereiken van de klimaatdoelen, en die oplossing wordt bereikt door bosbeheer dat door keurmerken duurzaam is. Een kind kan begrijpen dat het kappen en verbranden van bomen de huidige klimaatcrisis niet oplost. De Europese Academie van Wetenschappen gaf dit verschillende keren aan, net als achthonderd wetenschappers in een brief aan het Europees Parlement. Ook de oproep van de commissie-Remkes subsidies te heroverwegen, bleek gericht aan dovemansoren.
Al veel langer geleden is aangetoond dat bij het stoken van hout meer CO2 per energie-eenheid wordt uitgestoten dan bij de meeste fossiele brandstoffen. De meeste biomassacentrales zijn minder efficiënt, waardoor de uitstoot per eenheid hoger is. Daarnaast bevatten houtsnippers en zelfs pellets meer water dan steenkool, zodat meer energie nodig is om dit materiaal te verstoken. Als we de ergste gevolgen van klimaatverandering nog willen voorkomen, moeten we deze doodlopende weg vermijden.
Biomassa komt van een kunstmatige markt
De verhoogde CO2-uitstoot kan niet worden opgenomen door nieuwe bomen binnen het tijdvenster dat ons volgens klimaatwetenschap nog resteert. Om in aanmerking te komen voor Nederlandse overheidssubsidie moet houtverbranding voldoen aan een reeks duurzaamheidsnormen. Hoe duurzaam het aanleggen van nieuwe bossen is, maakt niet uit voor de klimaateffecten van biomassa.
De 150 organisaties die vorige maand in een gezamenlijke verklaring wezen op de risico’s van biomassa, zijn onderling sterk verdeeld over het nut van het FSC-keurmerk voor bosbeheer. Dat soort duurzaamheidsnormen verhindert niet dat bijvoorbeeld bedrijven als RWE houtpellets van Enviva kunnen verbranden. Dat is een bedrijf dat hout verhandelt uit biodiverse hardhoutbossen langs de kust. De biomassa die op deze manier in Nederland wordt gebruikt is afkomstig van een kunstmatige markt die gecreëerd wordt door overheidssubsidies.
Vandaag wordt in de Eerste Kamer gestemd over de motie-Koffeman. De Partij voor de Dieren vraagt de regering alle subsidies voor houtgestookte biomassacentrales te stoppen. Het is de laatste mogelijkheid voor politici om controle te krijgen over de stikstof- en klimaatcrisis. Uiteindelijk is een levende boom meer waard dan een verbrande. Levend is een boom een betrouwbare koolstofopslag en onderdeel van het ecosysteem dat ons land en het klimaat een overlevingskans biedt. Zonder overheidssubsidies.