Maand: februari 2020

DE GEMEENTERAAD (Ede)

Uit: Ededorp.nl Door: Joop Eding @J_Eding 8 februari 2020

In de beginjaren 80, toen ik nog jong en overmoedig was, heb ik mij op de plaatselijke politiek gestort. Ik nam een abonnement op de raadstukken, die netjes per post en soms per bode thuis in dikke enveloppen werden afgeleverd.

Na bestudering van de stukken, op naar het gemeentehuis. Bij de balie ontving ik nog de laatste nagekomen stukken en de bode wenste me een prettige avond. Vanaf de niet al te volle publieke tribune had ik een prima uitzicht op de politieke arena. B&W (voltallig) tegenover de raadsleden, waarvan nagenoeg de meeste strak in ‘t pak en daarachter de plaatselijke pers.

Het overgrote deel van de avond heb ik me prima ‘vermaakt’ en ik besloot dan ook dat dit voor herhaling vatbaar was. Aldus geschiede en ik bezocht vanaf dat moment, goed voorbereid, de raadsvergaderingen. Het viel me echter op dat lang niet alle raadsleden hun huiswerk goed hadden gedaan en in discussies met de toenmalige wethouders voor hen geen partij waren. Ik stak in mijn gesprekken met anderen op de tribune de verontwaardiging daarover niet onder stoelen of banken. Onder hen bevond zich ook de toenmalige penningmeester van het “nog jonge” CDA.

Na een aantal weken vroeg hij mij (ik was toen nog partijloos) of ik niet in het CDA geïnteresseerd was en eventueel een bestuursfunctie zou ambiëren. Ik heb daar een weekje over nagedacht en toegestemd. Bij gebrek aan tegenkandidaten werd ik al snel in het bestuur verkozen en werd bestuursgedelegeerde in de fractie. Om een lang verhaal kort te maken ook daar trof ik raadsleden aan die, leunend op hun jarenlange ervaring, meenden de stukken pas tijdens de vergadering te kunnen/moeten openen. De voorzitter zag het verschil tussen hen en mij en gaf mij regelmatig (waar dat feitelijk niet de bedoeling was) de kans mijn mening te uiten. Dat werd mij niet altijd door iedereen in dank afgenomen en na de verkiezingen (waar ik me ook intens met de kandidatenlijsten en vernieuwingen had bemoeid) wilde de fractie onder een nieuwe voorzitter me een halfjaar lang liever niet zien om zo een hechte op elkaar ingespeelde fractie te kunnen vormen. Dat luidde het einde van mijn politieke carrière in en sindsdien is het ook met het CDA nooit meer goed gekomen.

Vanwaar deze inleidende terugblik zult u vragen? Welnu, zeer onlangs besloot ik weer eens de Gemeenteraad te gaan volgen. Dat deed ik dus al heel lang niet meer, waar ik wel heel veel 2eKamerdebatten en hun commissievergaderingen volgde. De eerste keer ben ik al halverwege afgehaakt, men kon mijn aandacht echt niet vasthouden. Tot deze week. Het was niet alleen maar vanwege de aangekondigde live-ondertiteling die ik wel eens wilde meemaken, maar ook vanwege de door ededorp.nl opgeworpen discussie over de biomassacentrales, hun overlast en het gebrek aan (voldoende) aandacht daarvoor in de Raad.

Ik zat er helemaal klaar voor en werd aangenaam verrast door het interpellatiedebat. Maar helaas hield daar de aangename verrassing voor mij dan ook wel op. Ik dacht teruggeworpen te zijn in de tijd. Te vaak bleek (ook nu weer) dat te veel raadsleden zich onvoldoende hadden ingelezen en simpelweg de feiten niet op een rijtje hadden. Dat gold niet alleen bij het onderwerp biomassacentrales, maar bij nagenoeg alle agendapunten gedurende de avond. Ik vermeld hier nu geen namen en rugnummers omdat ik hen niet persoonlijk wil aanspreken op basis van 1 volledig gevolgde raadsvergadering. Maar vanaf nu zal ik een ieder kritisch volgen en ja, hen dan wel met naam en toenaam benoemen. Overigens ook hen die het wél goed doen.

Een link naar de beelden…. https://t.co/Kncd0l0Vuf?amp=1

Wie ik wel bij naam wil noemen is de wethouder Hoefsloot. Ik weet niet of de beste man gewoon zijn dag niet had, maar ik heb zelden een politicus zo zien schutteren en gebrek aan (diepte)kennis hebben van de behandelde dossiers. Dit gold zowel voor de biomassacentrales als de abri’s als de eikenprocessierupsen. Ik kreeg er spontaan jeuk van en hoop dan ook dat dit een incident was. U zult het mij niet euvel duiden dat ik vanaf nu ook deze wethouder graag een herkansing geef en hem in zijn functioneren nauwlettend zal volgen de komende tijd. Een taak die behoort bij de Gemeenteraad, maar daar en door hen om partijpolitieke redenen schijnbaar niet, maar zeker in onvoldoende mate wordt uitgevoerd.

Was er nou niets leuks die avond? Jazeker wel, de automatische ondertiteling was bij tijd en wijle hilarisch te noemen. Een raadslid (raadt u maar wie) werd zelfs ‘jurk’ genoemd. Dit zelflerende systeem zal straks beduidend minder tot een glimlach leiden. Hopelijk doet het niveau van onze raadsvergaderingen dat dan wel.

GELD MAAKT CREATIEF

van: ededorp.nl, door Douwe @ededorp_ 8 februari 2020

Ooit werkte ik bij een keuringsinstantie. We keurden grote installaties en waren monopolist in Nederland. Dat was lekker; niet alleen in bedrijfseconomische zin maar ook in termen van onafhankelijkheid. Een klant wiens installatie we afkeurden bleef een klant want er was maar één organisatie die mocht keuren: wij. Dat ging goed tot één of andere ambtenaar in Den Haag verzon dat er geprivatiseerd moest worden om concurrentie te forceren. Weg monopolie maar ook weg onafhankelijkheid. Klanten met door ons afgekeurde installaties bleken bij een concurrent zomaar goedkeuring te krijgen. Weg klant. We moesten leren leven met een oud adagium: die betaalt, die bepaalt.

Bij grote klanten word je dan ineens een stuk flexibeler. Wat meegaander. Ineens ga je ‘meedenken’ met je klant. Keurmeesters worden ineens een stuk creatiever. Dat zegt iets over feiten, bijvoorbeeld de feiten die gepresenteerd worden over de uitstoot van de biomassacentrales in Ede. De belangen zijn groot want er ligt een subsidiepot van 125 miljoen euro klaar voor de exploitant. Welke keuringsinstantie durft het aan om een klant die zijn rekening betaalt en die 125 miljoen subsidie euro kan binnenharken een genadeloos keuringsrapport te geven dat zegt dat hij eigenlijk zijn tent moet sluiten?

125 Miljoen euro maakt creatief. Zo zijn er maximale emissienormen voor biomassacentrales. Een centrale die een vermogen van 5,1 Megawatt heeft mag maximaal 5 milligram/m3 bagger uitstoten maar een centrale van 4,9 Megawatt mag 20 milligram/m3 uitbraken, dus 4x zoveel! Wat doen “onze” biomassacentrales? In de centrales aan de Dwarsweg en de Geerweg staan twee ketels van samen onder de 10 Megawatt vermogen.. Die laten ze per stuk testen. Zo kun je dus als centrale met twee ketels 2 x 20 milligram/m3 uitspugen zonder dat je de norm overschrijdt terwijl je als totale biomassacentrale eigenlijk maar 5 milligram/m3 mag uitstoten. Geld maakt creatief.

Nou heeft de wetgever hier een regel tegen gemaakt: artikel 6 lid b van artikel 3.7, paragraaf 3.2.1, afdeling 3.2, hoofdstuk 3 van het Activiteitenbesluit, u weet wel, waarin staat dat je de vermogens van alle ketels bij elkaar moet optellen, en dan pas gaat kijken wat de maximale norm is. Het besluit om centrales in Ede met twee ketels te beschouwen als één fijnstoffabriek werd nooit genomen terwijl de oudste centrale uit 2016 stamt. Het maakt alle metingen tot nu toe een soort mosterd zonder maaltijd. Er wordt wel wat gemeten maar hoe de meetlat er uit ziet weet nog niemand. Maar maakt het een omwonende een ruk uit of dat fijnstof nou uit één, twee of tien schoorstenen komt?

Fijnstof? Ja, fijnstof. Er wordt in de rapporten alleen gepraat over stof dat volgens de gemeente iets anders is dan fijnstof. Ik kan iedereen garanderen dat stof dat door verschillende filterinstallaties is geweest maar toch uit de schoorstenen van de Geerweg komt niet hetzelfde stof is dat onder je bed ligt en je makkelijk even opzuigt met je kruimeldief. Dat is geen stof dat als een klontje naast de schoorsteen van de centrale neerploft. Nee, dat is stof dat zo klein is dat je het niet of nauwelijks meer kunt zien: fijnstof dus, dat hard de lucht in wordt geblazen en heel lang blijft rondzweven. Of door diverse luchtwegen van omwonenden wordt afgevangen. Maar er schijnt geen norm te zijn voor de uitstoot van fijnstof dus zand erover zei de wethouder. Alsof je van fijnstof niet afschuwelijk ziek kunt worden en alsof je door het niet te meten wilt zeggen dat het er niet is.

Kan dat allemaal niet anders? Ja hoor, de centrales kunnen ook gewoon draaien op aardgas. Nauwelijks roetdeeltjes of fijnstof.  Maar ja, als het Warmtebedrijf andere brandstof gebruikt dan biomassa dan krijgen ze geen subsidie. Er is ze dus alles aan gelegen om zo lang mogelijk biomassa te gebruiken. Hoe pervers wil je het hebben?

Nu het om volksgezondheid gaat had de raad kunnen besluiten buiten coalitieafspraken, bestuursakkoorden en fractiediscipline iets concreets te gaan doen. Bijvoorbeeld een onafhankelijke constante meting, volledig openbaar en aangelegd door een bedrijf zonder commerciële belangen in Nederland.

Dat had een bedrijf uit Duitsland kunnen zijn maar na donderdagavond is dit ook niet meer mogelijk: Het begrip ‘biomassa uit de regio’ blijkt te zijn opgerekt tot en met Duitsland.

Zo zie je maar weer: geld maakt creatief.

Hoe stoppen we de ontbossing in Nederland, #bomenkap gaat 4 x zo hard als in Amazone-gebied?

Uit: DIMPLUS Door: Rob Vellekoop 7 februari 2020

Foto 123rf

Nederland is koploper in ontbossen. Ons land slaagt erin om vier keer zo snel te ontbossen als het Amazone gebied. Veel mensen zien dit met lede ogen aan. De meesten treuren en zijn boos, een klein deel stort zich op acties tegen de gemeente, provincie, de staat, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten of andere boosdoeners. Als je mee wilt doen dan heb je allerlei mogelijkheden van bomenkapmelding tot het kopen van biomassavrije energie, en mocht je er nog een weten dan horen we deze graag van je.

Biomassa in het kort

Voordat we ons storten op de actie mogelijkheden tegen de kap, eerst even het biomassa sprookje.

Het verbranden van hout is volgens afspraak tussen de regeringen CO2-neutraal. Dat is zoiets als ervoor kiezen voortaan de zaterdag een werkdag te noemen en maandag wordt dan weekend.
Niet alleen daarom is het bijzonder interessant om bomen te kappen, maar ook vanwege de forse subsidie die hierop zit (voor de komende jaren 11 miljard euro)

Je zou verwachten dat om de CO2 uitstoot te verminderen juist geen hout verbrand zou worden, immers bij de verbranding komt weer CO2 vrij. Landen hebben echter wereldwijd afgesproken dat CO2 die bij houtverbranding (van biomassa) vrijkomt niet meetelt als CO2. Verbranding van hout is zogenaamd CO2 neutraal. Deze onbegrijpelijke redenering wordt nog zotter als je je realiseert dat bomen erg langzaam groeien, terwijl centrales heel snel veel hout verbranden. Ondanks de kap-inspanningen van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten heeft Nederland niet voldoende, daarom worden hiervoor bomen gekapt in de VS en ingevoerd in ons land.

De European Academies Science Advisory Council (EASAC) stelt dat het opwekken van energie met biomassa meer CO2-uitstoot oplevert dan kolen en gas. “Biomassa is een heel slechte energiebron”, zegt hoogleraar Louise Vet, die in de milieugroep van EASAC zit. Vet legt in het radioprogramma Vroege Vogels van 3 november uit wat er mis is aan biomassa. Ze vertelt dat je door veel biomassa te verbranden erg veel CO2 produceert. En dat we het nog erger maken, want dit hout moeten we verslepen over de hele wereld. We oogsten de bomen, we drogen ze (wat eveneens weer veel energie kost), we maken er pallets van, verschepen het, dan worden de blokjes vermalen en in de grote centrales verbrand.

Nadat dus in een klap zeer veel CO2 uit de schoorsteen is gekomen van de centrales, duurt het voor de nieuwe aanplant 30 tot 50 jaar om dezelfde hoeveelheid CO2 weer op te nemen. (Red. terwijl de politiek suggereert dat de nieuwe bomen deze CO2 direct opnemen.)

1.Maak melding van bomenkap

Laten we beginnen met de mogelijkheid, waarbij je vastlegt wat je aan kap ontdekt.

Op het landelijke meldpunt bomenkap kan je dan terecht om een bericht met foto of video achter te laten voor publicatie op de website van een bomenkapplaats die je hebt ontdekt.
Om een idee te geven van de kaalslag sommen we de namen op waar alleen in de maand januari 2020 de kettingzaag overuren maakte.

Amstelveen, Goirle, Eijserbos, Kwadendamme, Alkmaarderhout, Hessenpoort, Zoetermeer, Lauwersmeergebied, Dordrecht, Brunsveld, Delfzijl, Wateren, Amsterdam, Dwingeloo, Rozendaal, Wageningen, Schoorl, Den Bosch, Bolsward, Goor/Markelo, Venlo, Holtingerveld, Diever, Dokkum, Oud Ootmarsum, Kilder, Amsterdam Bos en Lommer, Kiel, Winneweer, Eijsden Margraten.

Januari heeft dertig meldingen van kapplaatsen. Het komt erop neer dat iedere dag in die maand kapdag is.
Kijk zelf maar.

biomassacentrale (foto 123rf)

2.Teken de petitie

Zoals met zoveel activiteiten waarbij de burger niet genoeg gehoord wordt, is de petitie een populair middel.

Teken de petitie: “Stop grootschalige bomenkap; een ander en duurzamer natuurbeleid!” Vandaag zijn al bijna 28.000 handtekeningen onder deze petitie gezet.

3.Bezwaarschrift tegen de bomenkap

Ook het bezwaarschrift doet het natuurlijk goed. Lees even goed waarop je moet letten!

De bomenstichting Achterhoek heeft een pagina gewijd aan een instructie voor het bezwaar maken tegen een voorgenomen bomenkap met allerlei doorverwijsadressen.
Dit kan je terugvinden op deze pagina.

4.Word lid van een actiegroep en/of steun hen financieel

Het kan helemaal geen kwaad je aan te sluiten bij een groepje gelijkgestemden. Bijvoorbeeld…

Bomenstichting AchterhoekStichting Bossche MilieugroepStop bomenkap Noordhollands Duinreservaat
Stichting De WoudreusGROEN!natuurlijkBomenclub Nederland
Stichting tot Behoud van het Schoorlse-en Noord-KennemerduinengebiedStichting LevensbomenboschBomenridders Leeuwarden
Bomenstichting Den HaagNatuur- en milieuvereniging Het Groene Hart BrabantStichting Ekos (v/h Ecologische Beweging)
Bomenridders RotterdamDorpsraden van Helenaveen, Griendtsveen en LiesselStichting Groen in Amersfoort
Werkgroep Licht op Groen Oude IJsselstreekPartij voor de Bomen op TexelBehoud Bomen Arnhem
Comité Matiging Kapbeleid SlangenburgBomenridders GroningenStichting NatuurvanvroegerNU
Landelijk Meldpunt BomenkapStichting Natuurlijk AchterhoekStichting Vrienden van het Beusebos
Stichting Boom en Bosch / ‘s HertogenboschStichting Behoud Natuurlijk HelenaveenStichting Natuur en Milieu Haaksbergen 
Werkgroep Kappen Nou Oude IJsselstreekStichting SparrenRijkStichting Boombehoud Vlaardingen

5.Maak bezwaar tegen biomassa centrales

Een groot deel van de houtkap komt als biomassa terecht in de centrales. Vandaar dat het geen gekke gedachte is als de burger zijn bezwaren tegen de ontbossing richt als bezwaar tegen een biomassa centrale bij hem of haar in de buurt. FAB, dat is de landelijke federatie tegen biomassacentrales, houdt nauwkeurig bij waar deze centrales staan of op welke plek deze gepland zijn.
Op deze kaart kan je kijken waar een van de 160 bestaande/geplande biomassa centrales staan of dreigen te verrijzen.

Het is misschien handig om daarvoor de aanwijzingen te volgen.

De FAB bestaat uit verschillende organisaties uit Nederland. Zij zijn zowel voor de bescherming van bestaande bomen en bossen als voor de uitbreiding hiervan binnen en buiten Europa. De federatie werkt samen met meerdere internationale organisaties om het kappen en verbranden van bomen voor het opwekken van energie tegen te gaan door middel van acties en campagnes, informatievoorziening en distributie- en lobbyactiviteiten.

Indien je onder punt 4. hiervoor nog geen interessante organisatie gevonden hebt om je bij aan te sluiten, dan vind je hier een nog uitgebreidere lijst.

6.Stap over op biomassavrije energieleverancier

De federatie tegen biomassacentrales is een ‘overstapcampagne Biomassavrije Energieleverancier’ gestart. Als niemand biomassastroom afneemt, dan droogt de behoefte aan biomassa op.
Ze hebben onderzoek gedaan en een aantal energieleveranciers gevonden die groene stroom zonder biomassa verkopen.
Dat zijn deze vier bedrijven:
* Easy Energy
*Energie van Ons
*Pure Energie
*Vrijopnaam

Rob Vellekoop, 7 februari 2020

Onderzoek: biomassacentrales stoten meer CO2 uit dan steenkoolcentrales (NOS)

UIT: NOS. 30-10-2019

Biomassacentrales stoten meer CO2 uit dan kolencentrales, blijkt uit onderzoek van adviesbureau DNV GL in opdracht van ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Als grote kolencentrales tot biomassacentrales worden omgebouwd, leidt dat tot 5 procent meer uitstoot. Volgens de onderzoekers is het verschil klein vanwege de strenge uitstootnormen waaraan de installaties moeten voldoen.

Maar het opwekken van elektriciteit in een kleine biomassacentrale veroorzaakt tot 20 procent meer uitstoot van CO2, fijnstof en stikstof dan een centrale die volledig op steenkool draait. Dat komt door het lagere rendement en de minder strenge uitstootnormen die voor kleine installaties gelden.

Vergeleken met een aardgascentrale levert het opwekken van warmte in een biomassacentrale twee keer zoveel stikstof op.

Klimaatdoelstellingen

Om de doelstellingen in het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te halen, is afgesproken dat alle kolencentrales in 2030 dicht moeten zijn. Bovendien bepaalde het kabinet dat de gaskraan in Groningen al in 2022 dicht gaat.

Daarop zijn miljarden subsidie gestoken in het ombouwen tot biomassacentrales, waardoor de centrales op hout kunnen draaien. Hout wordt door de Europese Unie gezien als klimaatneutrale energiebron, omdat de CO2 die vrijkomt door nieuw aangeplante bomen kan worden opgenomen.

Wat is biomassa?

Alles wat plantaardig is, wat groeit en bloeit, kan meetellen als biomassa. Want bomen en planten nemen CO2 op om te groeien. Naast (restproducten van) planten en bomen, gaat het ook om gft-afval, plantaardige olie, dierlijke vetten of mest. Je kunt er autobrandstof en elektriciteit mee maken, waardoor minder fossiele brandstoffen nodig zijn. Biomassa raakt bovendien niet op.

Uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd, bleek in april dat er in Nederland steeds meer biomassacentrales bijkomen. Toen waren het er 42. De bouw van nog eens 20 centrales was gepland.

Maar er is steeds meer kritiek op de biomassacentrales. In april noemde RIVM-onderzoeker Guus Velders de zorgen van omwonenden over de luchtkwaliteit rond de centrales begrijpelijk en terecht. Er waren bovendien vragen over de klimaatwinst die de centrales zouden opleveren ten opzichte van de kolencentrales.

Begin deze maand oordeelde de Europese koepel van wetenschappers (EASAC) dat de miljardensubsidies voor de centrales weggegooid geld zijn, omdat de centrales weinig energie leveren waardoor er uiteindelijk meer CO2 vrijkomt dan bij centrales die op kolen en gas draaien.

Oerbos gekapt, diversiteit aangetast

Naast de gevolgen voor de luchtkwaliteit staat ook de herkomst van de biomassa ter discussie. Omdat Nederland niet genoeg biomassa heeft, wordt het uit het buitenland gehaald. Ook daar zwelt de kritiek aan.

Vorige week protesteerden natuurbeschermingsorganisaties in het zuiden van de Verenigde Staten tegen het subsidiëren van biomassacentrales door Nederland. Volgens de organisaties zorgen de Nederlandse subsidies ervoor dat Amerikaans oerbos wordt gekapt en de diversiteit wordt aangetast. Het nieuw aangeplante bos zou bovendien veel minder CO2 opnemen dan het oerbos.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de Sociaal-Economische Raad hebben een omvangrijk onderzoek opgezet naar de beschikbaarheid en toepassingsmogelijkheden van biomassa in Nederland.

Deze video maakte Nieuwsuur eerder dit jaar over de energiediscussie:

Nog meer Biomassa ellende in Ede

Heel veel focus ligt nu de drie biomassacentrales van Warmtebedrijf Ede… maar er zijn er meer…

Blik vanaf de Slingerboslaan

Achter de twee fijne schoorstenen van de biomassacentrale aan de Knuttelweg in Ede-Noord, zie je de zwarte rook uit de pijp van Vika komen… https://www.vika.nl/

Het is de kaasproducten fabriek die hier al heel lang gevestigd is en waar we soms wel eens een kaasluchtje roken… niets mis mee, zaken zijn zaken en waar gehakt worden vallen spaanders. Vika zorgt voor stabiele werkgelegenheid en is naar verluid een prima werkgever!

Met 6 MW is het een kachel van formaat… met een Rijksbijdrage van € 1.000.000

Gisteravond liep het weer uit de hand, verstikkende rook, écht zwavelstinkende ellende werd de wijk in geblazen door de biomassacentrale. Wijkbewoners hebben melding gemaakt bij de omgevingsdienst.

De wijkbewoners zijn verenigd in Belangen Vereniging Ede-Noord en tot nog toe werden alle door de vereniging verzamelde klachten door de omgevingsdienst weggeschreven en behandeld als 1 klacht. Bewoners worden gevraagd zelfstandig melding te maken en zoveel mogelijk foto en video bewijs te leveren. Melden kan hier.

Bewoners uit de wijk; Buitenzorglaan, Graaf Bentincklaan, Amsterdamseweg worden gevraagd melding te maken van rookoverlast uit de Vika.

Donderdag is er een raadsvergadering en is er een klein beetje ruimte vrijgemaakt door de gemeente voor ons biomassa verhaal. Er zijn vermoedens dat Gemeente Ede (deels) eigenaar is van de biomassa centrales. Belangens kunnen verstrengeld zijn. Mocht iemand dit kunnen bevestigen, of gedocumenteerd kunnen ontkennen, horen wij dat graag. Update: 5-2-2020; Gemeente is geen eigenaar. AD research heeft er naar gekeken.

@BiomassaEde – www.stop-biomassa.nl

GGD: Klimaatplannen mogelijk schadelijk voor gezondheid

Uit: AD.nl – Door Sander van Mersbergen – 22 oktober 2019

De Nederlandse GGD’s vragen aandacht voor de gezondheidseffecten van het klimaatbeleid. In een brief aan minister Wiebes (Klimaat, VVD) schrijven ze dat er vooral risico’s bestaan bij de bouw van windmolens en biomassacentrales en bij de verduurzaming van huizen.

Tien regionale GGD’s reageerden per brief op het klimaatplan, waarin de hoofdlijnen van de duurzaamheidsplannen tot en met 2030 staan beschreven. Nederland wil fors inzetten op het opwekken van duurzame energie, via windmolens, zonnepanelen en biomassa.

De GGD’s stellen dat er meer aandacht moet komen voor de effecten van deze vormen van energie op de gezondheid van mensen. ,,We weten uit onderzoek bijvoorbeeld dat omwonenden van windmolenparken geluidshinder ervaren’’, zegt Arthur van Iersel, senior adviseur bij de overkoepelende GGD. ,,Daar moet het rijk rekening mee houden.’’ Volgens Van Iersel is het echter ‘niet altijd de eerste natuur’ van de overheid om het effect op de gezondheid mee te wegen in het beleid.

Misschien nog wel zorgelijker is de situatie rond biomassa. Daarmee heeft Nederland grootse plannen. Binnen een paar jaar komen er liefst 628 biomassa-installaties, bleek onlangs uit een inventarisatie van deze site. Daarvoor heeft de overheid 11,4 miljard euro subsidie gereserveerd.

Hout verbranden

Begin deze maand zeiden Europese wetenschappers al dat biomassa, het verbranden van hout in centrales, helemaal niet duurzaam is. De GGD stelt nu dat het ook volstrekt onduidelijk is wat het met de luchtkwaliteit doet. ,,De ervaringen met grootschalige biomassa zijn beperkt. We weten niet precies hoe groot de uitstoot is en waar die neerslaat. Dat moet je van tevoren weten. Je kunt beter vooraf goed nadenken, dan achteraf spijt krijgen van de dingen die je hebt gedaan.’’

Dat geldt ook voor de verduurzaming van huizen. Als Nederland inderdaad overgaat tot het installeren van honderdduizenden warmtepompen, moeten we er volgens de GGD wel voor zorgen dat die dingen niet te veel herrie maken. Dat soort vereisten ontbreekt volgens Van Iersel nog.

In hun brief stellen de GGD’s overigens ook dat klimaatbeleid in het algemeen wél bijdraagt aan de gezondheid van mensen. Maatregelen om het verkeer schoner te maken worden bijvoorbeeld hartstochtelijk toegejuicht.

Biomassa-angst

Ludiek protest van bezoekers van een hoorzitting over de biomassacentrale in Arnhem.
Ludiek protest van bezoekers van een hoorzitting over de biomassacentrale in Arnhem. © DG

Ondertussen brokkelt het imago van biomassa als bron van duurzame energie langzaam af. Werden er eerst al vraagtekens gezet bij de duurzaamheid van het opstoken van hout, nu blijkt ook het effect op de luchtkwaliteit volstrekt onduidelijk.

Ook onder burgers neemt de angst voor de gevolgen langzaam maar zeker toe. Op tal van plekken waar een grote centrale gebouwd gaat worden, verenigen omwonenden zich om een vuist te maken tegen de plannen. Protesten zijn er onder meer in Amsterdam, Arnhem, Cuijk, Diemen en Nijmegen. Er is zelfs al een landelijk actiecomité, de Nederlandse Federatie Tegen Biomassacentrales.

In 2016 klaagden inwoners van Zwolle, die toen al een biomassacentrale in hun wijk hadden, over de effecten. Er zouden bijna dagelijks grote rookwolken en fijnstof vrijkomen. ,,Ik heb gigantische hoofdpijn, heb het benauwd en ben kortademig’’, stelde een bewoonster tegenover De Stentor.

Zorgen over biomassa zijn niet uit de lucht gegrepen, stelt de GGD desgevraagd. Eerder pleitte het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ook voor meer onderzoek. ,,Bij kolen en gas kennen we het effect. Dat weten we bij biomassa nog niet. We hebben niet veel ervaring met grote centrales’’, zegt Van Iersel.

Broeikasbom

Het belangrijkste is dat je vragen stelt en daar antwoorden op verzint – Arthur van Iersel, GGD

Dat er uitstoot is, staat vast. Europese wetenschappers, verenigd in de EASAC, stelden eerder deze maand zelfs dat er komende jaren een enorme ‘broeikasbom’ ontploft als we massaal hout gaan verstoken. Bij de verbranding zouden zelfs meer broeikasgassen vrijkomen dan bij steenkool, omdat hout geen efficiënte brandstof is.

Waar die uitstoot precies effect heeft, is een vraag waar we het antwoord nog niet op weten, stelt Van Iersel. Zijn het vooral omwonenden die er last van hebben, of beïnvloedt een biomassacentrale de luchtkwaliteit in een groter gebied? ,,Kijk maar naar stikstof’’, zegt de senior adviseur. ,,Ook daar blijkt uit onderzoek dat dat niet allemaal in de buurt neerdaalt, maar dat ook een deel in het buitenland terechtkomt.’’

De GGD is niet per se voor of tegen biomassa of andere methoden van energieopwekking. ,,Maar we moeten wel weten wat precies de effecten op de gezondheid zijn. Stel dat biomassacentrales echt heel schadelijk zijn, dan heb je twee opties. Of je moet ze niet bouwen, of je neemt maatregelen om de schadelijke effecten te beperken. Het belangrijkste is dat je vragen stelt en daar antwoorden op verzint.’’

Uiterst waardevol

Eric Wiebes: we gaan door met biomassa.
Eric Wiebes: we gaan door met biomassa. © ANP

Voorlopig lijkt het kabinet niet van zins die vragen rond het opwekken van biomassa te willen stellen. Staatssecretaris Wiebes liet begin deze maand weten het beleid – waarin 11,4 miljard is vrijgemaakt voor het subsidiëren van nieuwe centrales – niet bij te stellen. ,,Er zijn allemaal wetenschappers die allemaal dingen beweren’’, zei hij in reactie op het EASAC-rapport. ,,Dat is uiterst waardevol, maar uiteindelijk moeten we in Europees verband zien of dat iets betekent.’’

Ook in de Tweede Kamer bestaat nog steeds voldoende steun voor biomassa. Alleen enkele oppositiepartijen willen er vanaf. Nederland heeft de biomassacentrales hard nodig om de duurzame doelen te halen, stelt het kabinet. Officieel geldt energie uit houtstook nog steeds als duurzame energie.

Tien GGD’s pleitten er in een brief voor om in elk geval meer aandacht te schenken aan de mogelijke gezondheidseffecten. Het betreft de regionale afdelingen in Brabant, Gelderland, Zuid-Holland, Utrecht, Zeeland en IJsselland. Ze reageerden op een internetconsultatie van de Rijksoverheid, waarin burgers en organisaties hun visie mochten geven op de klimaatplannen van het kabinet.

De gezondheidsdiensten roepen minister Wiebes op om de ministeries van Volksgezondheid en Infrastructuur en Waterstaat nauw te betrekken bij de ontwikkeling van zijn plannen. Op lokaal niveau kan de GGD zelf een belangrijke rol spelen in het belichten van gezondheidsaspecten bij klimaatmaatregelen, stellen ze in hun brief.

Ede om de tafel met warmtebedrijf om uitstoot van biomassacentrales te beperken

EDE – De gemeente Ede wil het Warmtebedrijf Ede, eigenaar van drie biomassacentrales, verleiden meer te doen dan wettelijk verplicht is om de uitstoot van de centrales te beperken. ,,Het is in ieders belang dat er draagvlak blijft voor het warmtenet in Ede’’, zegt  wethouder Lex Hoefsloot van Ede. 

Uit: De Gelderlander, door Suzanne Huibers – 4 februari 2020

Een deel van de woningen in de gemeente wordt verwarmd met warmte die vrij komt bij het stoken in de drie centrales.

Maar het draagvlak voor biomassa kalft af. Niet alleen in Ede, in heel Nederland. Dat weet ook Hoefsloot. ,,Het gaat dan vooral over duurzaamheid. Wij zien biomassa als een tussenstap. Wij hopen dat er straks andere bronnen zijn om ons te verwarmen dan biomassa.’’

Je kunt wel aan de wettelijke normen voldoen, je moet ook rekening houden met de omgeving waarin je opereert.Wethouder Lex Hoefsloot

Ernstig zorgen

Veel Edenaren maken zich ernstig zorgen over de biomassacentrales. ,,En dan gaat het vooral om het effect dat de centrales hebben op de volksgezondheid’’, zegt Hoefsloot. 

Hij zegt die zorgen serieus te nemen. ,,Wij zijn daarom in gesprek met Het Warmtebedrijf over wat er technisch mogelijk is om de uitstoot van de centrale zo veel mogelijk te beperken. De oudste centrale is inmiddels zes jaar oud. De technologische ontwikkelingen gaan hard.’’ 

,,Ik kan mij voorstellen dat met nieuwe technologie meer mogelijk is. Wij zouden willen dat de uitstoot zo veel mogelijk wordt beperkt. Daarover zijn wij nu met Het Warmtebedrijf in gesprek. Je kunt wel aan de wettelijke normen voldoen, je moet ook rekening houden met de omgeving waarin je opereert.’’

Rini Ruitenschild woont vlak bij de biomassacentrale aan de Knuttelweg in Ede en heeft daar veel last van. © Herman Stöver

Inademen fijnstof

Grote zorg van omwonenden is de uitstoot van fijnstof. Het inademen van hele kleine deeltjes kan schadelijk zijn voor de gezondheid en kan benauwdheid, hoesten of een astma-aanval als gevolg hebben. Maar hoeveel de relatief kleine biomassacentrales aan fijnstof uitstoten, is niet bekend volgens wethouder Hester Veltman. 

,,Dat wordt niet gemeten.’’ Waarom niet? ,,Omdat er in het geval van een biomassacentrale geen wettelijke norm voor is’’, zegt Veltman.

Oven van Bio-Energie Ede aan de Geerweg. © Herman Stöver

Scharrelkippen

Wat volgens de wethouder wel wordt gemeten, is de uitstoot van stikstofdioxide, zwaveldioxide en stof – niet te verwarren met fijnstof. 

,,Uit onderzoek blijkt dat de bio-energie installaties aan de Geerweg en de Dwarsweg voldoen aan de wettelijke emissie-eisen. Ze voldoen aan de normen waaraan de installaties wettelijk gezien moeten voldoen.’’

Al sluit Hoefsloot niet uit, dat in de toekomst wel fijnstof wordt gemeten bij deze biomassacentrales. ,,Als je het over fijnstof hebt, praat je over luchtkwaliteit. Niet alleen de biomassacentrales zijn een bron van fijnstof. De problematiek hier in Ede is dat we zowel uitstoot van de landbouw – vooral  scharrelkippen – hebben als van verkeer en industrie.’’

‘Stoppen met gas zorgt juist voor méér CO2′

Uit AD: Annemieke van Dongen en Chris van Mersbergen, 4 februari 2020

Hoogleraar kraakt klimaatbeleid: ‘Stoppen met gas zorgt juist voor méér CO2′

INTERVIEWHet besluit om alle huizen van het gas af te halen is een grote fout van het kabinet, stelt hoogleraar energiesystemen David Smeulders. ,,De komende tien jaar zal het alleen maar leiden tot méér CO2-uitstoot. Aardgas is juist deel van de klimaatoplossing.’’

Over tien jaar moet één op de vijf huizen in Nederland van het gas af zijn. Dat klinkt nog ver weg, maar gemeenten zijn er nu al mee aan de slag. Uiterlijk volgend jaar moeten zij per wijk een plan klaar hebben waarin staat wanneer de aardgaskraan dicht gaat en welke verwarmingsbron voor onze cv-ketels in de plaats komt. ,,Het begint nu door te dringen wat voor enorme operatie dat is’’, zegt David Smeulders, hoogleraar energiesystemen aan de TU Eindhoven.

Het hele gebeuren is volgens hem zinloos. ,,Het levert niks op, behalve sympathie voor Groningen en een hogere energierekening voor huishoudens. Uit mijn doorrekeningen blijkt dat de CO2-uitstoot tot 2030 juist toeneemt als huizen van het aardgas af gaan. Want wat komt ervoor in de plaats? Voorlopig vooral warmtepompen, die draaien op elektriciteit. Omdat er nog volstrekt onvoldoende zonne- en windenergie is, zal die stroom komende jaren vooral uit de energiecentrales komen. Die draaien op kolen, gas of biomassa waarvan je moet vaststellen dat een deel daarvan absoluut niet duurzaam is. Dus wat win je er dan per saldo mee?’’

Geen slechte brandstof

In onze buurlanden wordt met verbijstering naar de Nederlandse van-het-gas-af-operatie gekeken, zegt Smeulders. ,,Gas is helemaal geen slechte brandstof, cv-ketels zijn bovendien uiterst efficiënt. Duitsland en België, waar veel huizen worden verwarmd met olie of hout, zijn daarom juist bezig huizen aan te sluiten op aardgasleidingen. Daar zie je nu borden langs de weg staan die trots aankondigen: aardgas komt eraan!’’

De aardbevingen in Groningen hebben Nederland in een kramp doen schieten, denkt de energiehoogleraar. ,,Op de een of andere manier is gas vies geworden. Het is echt ideologisch, dat we er nu vanaf willen.”

Smeulders wijst naar de onderhandelingen over het klimaatakkoord. ,,Ik heb een paar keer aan tafel gezeten. Er werd niet gediscussieerd over de vraag of gas nog een optie was. Er werd gezegd: zo gaan we het doen. Dan haak je als wetenschapper natuurlijk af. Complete woonwijken worden nu opgezadeld met een gigantisch dure operatie, terwijl de klimaatwinst die we boeken zeer beperkt is.”

Vast blijven houden aan gas klinkt als vasthouden aan het verleden. We moeten toch snel aan de slag om de opwarming van de aarde te stoppen?

,,Natuurlijk. Maar als je dat doet met oplossingen die alleen op papier duurzaam zijn, dan blijft de zeespiegel gewoon doorstijgen. We zouden maatregelen moeten nemen die zowel op papier als in de werkelijkheid klimaatwinst opleveren.”

Een van de pijlers onder het klimaatakkoord is biomassa. Is dat ook zo’n papieren tijger?

,,Daar ben ik van overtuigd. We kappen bos in het buitenland, vervoeren dat per schip naar de haven in Rotterdam en verbranden het hier. Terwijl we die bossen keihard nodig hebben om CO2 op te nemen. Bomen zijn onze vrienden, geen brandhout. We hebben juist meer bomen nodig!”

Er zijn meer soorten biomassa dan alleen buitenlandse bomen.

,,Natuurlijk. Maïs, bio-olie, bermgras, je hebt groen gas van mest. Dat is allemaal heel nuttig op kleine schaal. Ik heb het over de kolencentrales die we volgooien met houtpellets uit Noord-Amerika en de Baltische staten. Dat is op wereldniveau heel slecht voor het milieu. En als Nederland doen we er gewoon aan mee.”

Maar we zullen toch toe moeten naar een toekomst zonder fossiele brandstoffen?

,,Dat moet ook. Maar laten we dan werken aan slimme oplossingen in plaats van het maken van dit soort rare bokkensprongen.’’

Hoogleraar energiesystemen David Smeulders © Koen Verheijden

Wat stelt u voor?

,,Als je nou eens de helft van de 11 miljard subsidie voor biomassa zou uittrekken voor het isoleren van alle huizen in Nederland. Van isoleren krijg je nooit spijt. Die oplossing is veel goedkoper en aantoonbaar duurzaam; na isolatie hoeven we veel minder gas te stoken. Daarna kun je denken aan warmtepompen. Bij voorkeur pompen die warmte uit oppervlaktewater halen, bijvoorbeeld uit grachten. Die maken geen lawaai en zijn veel efficiënter dan pompen die warmte halen uit de buitenlucht. Laat de gaskraan zitten in de meterkast: dan kunnen we die in de toekomst eventueel opendraaien als we genoeg groene waterstof hebben.’’

Waterstof kan worden gemaakt van zonne- en windenergie. Als restproduct komt bij verbranding geen CO2 vrij, maar zuiver water. Omdat je waterstof kunt opslaan voor momenten waarop de zon niet schijnt en het niet waait, wordt het wel gezien als de ontbrekende schakel voor de overgang naar duurzame energie.

Aan de TU Eindhoven wordt onder leiding van Smeulders onderzoek gedaan naar een optie die volgens hem nóg meer kansen biedt: het omzetten van groene stroom in groen aardgas. In dat chemische proces is waterstof slechts een tussenstap.

,,Het grote voordeel: dit synthetische gas heeft dezelfde samenstelling als natuurlijk aardgas. Dus kunnen we het opslaan en transporteren in ons bestaande gasnet. Met waterstof is dat lastiger: dat is een piepklein molecuul dat overal doorheen glipt.’’

Wat is de potentie hiervan?

,,Ik denk dat dit dé oplossing is voor onze elektriciteitsvoorziening. Hiermee kunnen we een aardgasbatterij creëren, een stroombuffer. Als we een overschot hebben aan zon of wind, zetten we dat om in gas. Dat slaan we op en zetten we weer om in stroom in windstille periodes. Als gasnatie hoeven we hier bijna geen investeringen voor te doen; al onze elektriciteitscentrales zijn al aangesloten op het elektriciteits- én het gasnet. We hoeven naast de centrales alleen een zwembad aan brandstofcellen te bouwen en een vat CO2 dat mee-ademt. De Gasunie sponsort ons onderzoek, eind dit jaar moet een eerste proefopstelling draaien.’’

Aan welke spannende nieuwe klimaatoplossingen werken uw onderzoekers nog meer?

,,We ontwikkelen een warmtebatterij voor huishoudens. Samen met TNO onderzoeken we materialen zoals een simpel zout waarin je heel efficiënt warmte kunt opslaan. Vergelijk het met een heatpack, dat door sporters wordt gebruikt om lichaamsdelen op te warmen. In zo’n batterij slaan huishoudens in de toekomst overtollige warmte van bijvoorbeeld hun zonnecollectoren in op. Ze neemt veel minder plaats in dan een boiler: in een warmtebatterij formaat wasmachine kan een gezin genoeg warmte opslaan om een maand mee te douchen en verwarmen.’’

Maakt u zich zorgen over klimaatverandering?

,,Nee, ik raak erdoor gemotiveerd. Ik ben ervan overtuigd dat we het probleem aankunnen. Maar dan moeten we ons nu wel richten op de oplossingen die de meeste CO2-winst opleveren. In Nederland staan moderne kolencentrales, die pas tien jaar oud zijn. Daar kunnen we de CO2-uitstoot zo van afvangen, die techniek is beschikbaar. Ik ben daar een groot voorstander van. Hier is het helaas taboe, maar in Noorwegen gebeurt dat gewoon. Of je kunt de kolencentrales laten overschakelen op gas. Is ook zo gepiept, en je hebt directe milieuwinst.’’

Waar moet al dat gas vandaan komen, als we stoppen met de winning in Groningen? Uit Rusland?

,,Ik zou beginnen met onze gasvelden in de Noordzee. Daar kunnen we nog dertig, veertig jaar mee vooruit. En we zouden de EEG weer moeten invoeren: een Europese Energie Gemeenschap. De overgang naar duurzame energie is bij uitstek iets dat we Europees moeten regelen. De miljardensubsidies die Nederland nu uitgeeft aan biomassa kunnen veel beter worden gebruikt om oude kolencentrales in Polen te sluiten. Die zijn véél vervuilender dan de onze.’’

U bent lokaal actief voor GroenLinks, maar die partij ziet bijvoorbeeld niks in CO2-afvang en opslag. Heeft u nooit behoefte om het in de politiek hogerop te zoeken? Als wetenschapper staat u wat betreft het klimaatbeleid toch aan de zijlijn.

,,Ik doe mijn best om hier en daar wat bij te sturen, maar politiek en wetenschap zijn toch echt twee verschillende takken van sport.’’